|
Bình thơ:
CHẾ LAN VIÊN VỚI TÁC PHẨM THƠ CÁCH MẠNG.
(Xuân Dũng)
Chế Lan Viên tên thật Phan Ngọc Hoan, sinh ngày 14/1/1920 ở Cam Lộ, Quảng Trị. Lên 7 tuổi, cả nhà chuyển vào Bình Ðịnh, bút danh Mai Lĩnh, Thạch Hãn, Thạch Mai. Năm 17 tuổi, nổi tiếng với tác phẩm Ðiêu tàn. Năm 1939, Chế Lan Viên ra Hà Nội học, vào Sài Gòn làm báo, lại về Huế dạy học. Khoảng 1942, ra Vàng sao, viết tập truyện ngắn Gai lửa. Sau Cách mạng tháng 8, làm báo Quyết thắng của Việt Minh Trung Bộ… Năm 1949, Chế Lan Viên vào Ðảng Cộng sản Việt Nam.
Chế Lan Viên là một trong số không nhiều nhà thơ nổi tiếng nhất của phong trào Thơ mới 1930 – 1945 và sau 1945 ông vẫn được xem là một nhà thơ có vai trò mở đường và dẫn đường cho thơ ca cách mạng. Kỉ niệm 10 năm ngày mất của nhà thơ (1999), giới nghiên cứu văn học đã tổ chức hội thảo khoa học về Chế Lan Viên. Qua đó, một lần nữa Chế Lan Viên lại được khẳng định tài năng và sự nghiệp, được tôn vinh như một nhà thơ có tầm vóc lớn lao.
Tác phẩm thơ "Cách mạng" là những cảm xúc của nhà thơ lớn về sự kiện đổi đời cả dân tộc,được mở đầu như sau.
Hỡi ai đi lên phía trước chớ quên sau lưng mình cái hang Pắc Bó
Đi tận cùng năm tháng không quên
Đi khuất lấp vẫn còn nhớ mãi
Đi muôn xa còn quay lại ngoái nhìn.
Qua Điện Biên, Ấp Bắc đừng quên
Vượt sông Hồng, sông Cửu không quên
Đong mùa vàng năm tấn, nào quên
Gặt vạn ngày thắng Mỹ, không quên.
Mở đầu bài thơ như là sự gợi nhắc qua những sự kiện quan trọng trong lịch sử hiện đại của dân tộc, và đó cũng là lời nhắn nhủ đến với mọi người dân Việt. Lịch sử và những chiến công bắt đầu từ những khởi điểm, cột mốc quan trọng, từ những địa danh hẻo lánh như hang Pắc Bó.
Cả nước mắt, hang này là độc lập
Thay non sông đón Bác buổi ban đầu
Rừng hiền hậu suối khe chất phác
Lịch sử lấy nơi này làm đất chôn rau
Dù muôn trùng còn cách mũi Cà Mau
Một tấc đất đã là Tổ quốc
Nay có trong tay trời Nam bể Bắc
Dám đâu quên hang nhỏ thuở ban đầu
Mạch thơ xuyên suốt trong cảm hứng trữ tình-chính luận đầy cảm xúc nhưng lại chất chứa trí tuệ, chiều sâu suy tưởng vốn là phong cách quen thuộc và đặc sắc của nhà thơ lớn Chế Lan Viên.
Bác lặng âm thầm. Vầng trán trầm ngâm
Cả sông núi đất trời cùng một phút hồi tâm
Phút sâu thẳm trong li ti huyết quản
Nghe thủy triều nín lại thủy triều dâng.
Rừng thẳm. Non xa. Bể rộng. Sông dài...
(Một chút làng Sen đau ở cuối trời)
Giai cấp. Giống nòi. Nghìn xưa. Hiện tại
Một phút định hình. Một phút hoài thai.
Lịch sử như đọng lại, chạm khắc từ một phút hoài thai như lời thơ tác giả. Đó là cái nhìn biện chứng từ vi mô nhìn thấy vĩ mô, từ đốm lửa đã hình thành ngọn lửa, ngọn lửa cách mạng.
Phút kính cẩn hai tay nâng lấy đất
Ba mươi năm đất ấy ở trong hồn
Nay xương thịt nay hình hài trước mặt
Bác lặng nhìn và cúi ghé môi hôn...
Khổ thơ kết vang lên trang nghiêm, kính cẩn và xúc động trước nhà lãnh tụ kiệt xuất của cách mạng Việt Nam.
|