Quảng Trị du kí

Về Gio An ngắm giếng cổ, ăn rau liệt

Rất vui được gặp lại quý vị và các bạn trong chuyên mục Quảng Trị du kí của đài PTTH Quảng Trị. Thưa quý vị và các bạn! Đi đâu, ăn gì là những gợi ý về điểm đến và món ăn ngon của Quảng Trị được giới thiệu hàng tuần trên sóng phát thanh của Đài PTTH Quảng Trị. Thông qua chuyên mục Quảng Trị du kí, du khách biết đến nhiều hơn cảnh đẹp của quê hương và lựa chọn cho mình những món ăn yêu thích khi lưu trú tại Quảng Trị.

Trong Quảng Trị du kí tuần trước, chúng ta đã cùng nhau có những trãi nghiệm thú vị với hành trình khám phá những miền quê trên mãnh đất Quảng Trị thân thương, cùng thưởng thức các món ngon và sự độc đáo của ẩm thực quê nhà. Trong chương trình hôm nay, hãy cùng chúng tôi đến với những vùng đất mới và tìm hiểu những điều thú vị nơi đây. Về Gio An ngắm giếng cổ, ăn rau liệt là nội dung mà chúng tôi muốn chuyển đến quý vị và các bạn trong chương trình QTDK tuần này.

Gio An, một xã ở phía Tây huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị là miền quê may mắn được thừa hưởng hệ thống công trình kiến trúc khai thác nguồn nước ngầm rất độc đáo của người Chăm Pa xưa với nhiều giếng cổ khác nhau mà người dân địa phương quen gọi là “giếng cổ Gio An”. Hệ thống giếng cổ Gio An được phân bố chủ yếu ở các thôn: An Hướng, An Nha, Long Sơn, Hảo Sơn và Tân Văn. Trong đó, có 14 giếng tiêu biểu được gọi bằng những cái tên rất đỗi chân quê, mộc mạc như: Giếng Côi, giếng Dưới, giếng Búng, giếng Trạng…Theo ông Lê Đức Thọ, phó GĐ trung tâm quản lý di tích và Bảo tàng Quảng Trị cho biết: các hệ thống khai thác nước cổ thì toàn bộ vùng Quảng Trị ở đâu cũng có nhưng nó tập tung điển hình nhất là ở vùng tây Gio Linh, trong đó ở xã Gio An là nơi tập trung nhiều giếng cổ điển hình nhất. Đây là những công trình mà theo giáo sư Trần Quốc Vượng thì hệ thống này gần như có một không hai.

Trích tiếng

Bằng những công trình nghiên cứu và chứng cứ của mình, các nhà khoa học xác định rằng, hệ thống giếng cổ ở Gio An được người Chăm Pa xây dựng vào cuối thời đại đồ đá, cách đây khoảng 5.000 năm. Giếng cổ Gio An có cấu trúc tương đối đa dạng, đó là những công trình quy mô, có cấu trúc liên hoàn với 2 hoặc 3 bậc cấp hoặc đơn giản hơn chỉ là một bể chứa nhận trực tiếp từ mạch nước ngầm hoặc phun nổi hay ở dạng giống như giếng khơi ở vùng đồng bằng có các bi giếng tròn được tạo tạc công phu, nhận nước từ các mạch ngầm rồi tràn ra ngoài thông qua một lỗ được trổ thẳng trên thành. Mỗi loại giếng mang một nét độc đáo riêng, song tất cả chúng đều có chung một đặc điểm: Trong suốt hàng ngàn năm qua, nguồn nước vẫn luôn trong mát và chưa bao giờ cạn, được dùng cho sinh hoạt và tưới tiêu đồng ruộng.

Những năm trở lại đây, Gio An là một trong những địa phương thu hút dông khách tham quan không chỉ bởi hệ thống giếng cổ mà còn bởi mô hình du lịch thông qua sản phẩm nông nghiệp. Những cách đồng hoa hướng dương, cúc họa mi những năm trước cũng tạo nên điểm nhấn, để những người yêu thiên nhiên, yêu các loài hoa này tìm đến. Với khoảng cách địa lý thuận lợi nên trong những ngày cuối tuần, du khách có thể check in ở các vườn hoa rồi tham quan, tìm hiểu về hệ thống giếng cổ, được đắm mình trong dòng nước mát lành. Đây là địa điểm rất phù hợp cho du lịch nhóm bạn và hộ gia đình, các em nhỏ được vui chơi, tắm mát và khám phá những điều mà mình yêu thích. Anh Hoàng Trọng, một du khách chia sẻ:

Trích tiếng

Gio Linh được nhắc đến trong bản đồ du lịch tỉnh Quảng Trị bởi cảnh quan thiên nhiên đẹp, với những hệ thống giếng cổ có sức thu hút đối với du khách gần xa. Từ những lợi thế đặc trưng đó, Gio An bước đầu xây dựng mô hình du lịch sinh thái để phát huy tiềm năng, lợi thế của địa phương. Không những thế, khi đến nơi đây còn có nhiều địa điểm độc đáo có tiềm năng lớn để phát triển du lịch như đồi Cồn Tiên, di tích Binh đoàn 559, chùa Long Phước, hay không gian tuyệt đẹp ở những cánh đồng hoa hướng dương, vườn sâm Bố Chính… Đây cũng được xem là “điểm nhấn” để phát triển du lịch cộng đồng, thu hút du khách đến với du lịch cộng đồng Gio An.

Thưa QV&CB!

Người Quảng Trị thưởng nói với nhau rằng:

                            “Muốn ăn chắt chắt thì về Mai Xá

                            Muốn ăn tôm cá thì xuống Cửa Việt

                            Muốn ăn rau liệt thì lên Gio An”.

   Cũng nhờ dòng nước chảy quanh năm trong xanh, mát lành mà ngườidân Gio An đã hưởng được phúc ấm từ loại rau liệt đặc sản và cũng khó trồng. Rau liệt (còn có tên phổ thông là rau xà lách xoong) chỉ bám nhẹ trên đá, chất dinh dưỡng chủ yếu lấy từ nguồn nước chảy tự nhiên, không chịu sống chung với bùn đất hay nước bẩn. Loại rau “sợ bẩn” này không cần phân bón, không dùng thuốc trừ sâu và cũng không tốn công chăm sóc. Ông Trần Đức Tính, một người dân ở địa phương cho biết:

Trích tiếng

Du khách đến Gio An ngoài tham quan cảnh đẹp còn được thưởng thức món rau Liệt – là loại rau sạch bám nhẹ trên đất đá, lớn lên xanh tốt nhờ lấy dinh dưỡng chủ yếu từ nước giếng cổ. Nhiều người thử bơm nước giếng cho chảy vào ruộng nhưng rau không phát triển được. Loại rau này thật đặc biệt, người trồng rau Liệt không cần phải bón phân hay phun thuốc trừ sâu, du khách có thể ăn thử rau ngay tại ruộng. Từ nguồn nguyên liệu rau liệt đặc sản, người Gio An đã khéo léo chế biến thành những món ăn khoái khẩu mà nhất định bạn nên thử một lần trong đời, trong đó có những món ngon như: Rau liệt xào thịt bò, rau liệt sốt thịt bò, canh rau liệt nấu tôm tươi, rau liệt luộc chấm với ruốc, rau liệt xào tỏi. Tuy nhiên món Rau liệt được chuộng nhất chính là để ăn sống không cần chế biến. Rau liệt chỉ cần rửa sạch bày lót đẹp mắt trên đĩa. Thịt bò xào chín tái là lợp thịt lên trên đĩa Rau liệt đã bày sẵn. Có người không chuộng vị rau sống tươi nguyên thì thịt bò chín tái cho vào đĩa rồi trộng đều với Rau liệt. Như thế, đĩa Rau liệt trộn thịt bò sẽ vô cùng mới lạ bởi rau vừa một nửa chín giòn tan một nửa lại mềm dai bởi chín nước thịt bò xào. Bạn không nên chọn thưởng thức các món Rau liệt làm quá chín, bởi chín quá mức Rau liệt sẽ mất đi rất nhiều vitamin và dinh dưỡng. Nhiều gia đình chọn rau liệt để ăn rau sống, vị đắng nhẹ, cay cay rất kích thích vị giác. Ông Nguyễn Văn Song, chủ tịch UBND xã Gio An cho biết:

Trích tiếng

Được tắm nước mát, được ăn rau sạch và được khám khá hệ thống giếng cổ vô cùng độc đáo, Gio Linh đang là điểm đến của du khách xa gần. Chính vì vậy khi tình hình dịch bệnh ổn định, nếu muốn được trãi nghiệm và khám phá những vùng đất mới, hãy đến giếng cổ Gio An khi tới với Quảng Trị các bạn nhé.

Chào kết