PHÓNG SỰ HỢP ĐỒNG

Thời lượng: 15 phút

QRTV giới thiệu:

Bài chòi một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo, hình thành và phát triển trong quá trình lao động sản xuất, giao lưu văn hóa, đã có từ lâu ở các tỉnh miền Trung, trong đó có Quảng Trị. Bài Chòi đã đi vào lòng người, trở thành món ăn tinh thần trong đời sống văn hóa của các tầng lớp nhân dân. Việc xây dựng bảo tồn, phát huy giá trị di sản Nghệ thuật Bài Chòi là một nhiệm vụ cấp thiết trong phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của tỉnh Quảng Trị. Mời quý vị và các bạn đón xem phóng sự  BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY DI SẢN BÀI CHÒI QUẢNG TRỊ. Sẽ được phát sóng vào lúc 20h15 phút, ngày thứ sáu 24/9/2021, Phát lại vào lúc 6h 30 phút và 11h của ngày hôm sau, 25/9/2021

MC Dẫn vào PS:

Bài chòi một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo, hình thành và phát triển trong quá trình lao động sản xuất, giao lưu văn hóa, đã có từ lâu ở các tỉnh miền Trung, trong đó có Quảng Trị. Bài Chòi đã đi vào lòng người, trở thành món ăn tinh thần trong đời sống văn hóa của các tầng lớp nhân dân. Việc xây dựng bảo tồn, phát huy giá trị di sản Nghệ thuật Bài Chòi là một nhiệm vụ cấp thiết trong phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của tỉnh Quảng Trị.

Vào Phóng sự

     BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY DI SẢN BÀI CHÒI QUẢNG TRỊ

Là một loại hình văn hóa phi vật thể có tính sáng tạo, nghệ thuật diễn xướng mang tính ngẫu hứng, vừa là trò chơi dân gian vui nhộn, đầy trí tuệ, kết hợp âm nhạc, thơ ca, diễn xuất văn học… Bài Chòi mang đậm tính giáo dục về nhân cách, lối sống, hướng con người đến những giá trị, chuẩn mực đạo đức cao đẹp, được tầng lớp nhân dân mến yêu gìn giữ và phát triển.

Ngày 07/12/2017, tại phiên họp Ủy ban liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ Di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 12 của UNESCO diễn ra tại Hàn Quốc, di sản Nghệ thuật Bài Chòi Trung bộ Việt Nam đã chính thức được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là sự kiện vô cùng quan trọng đối với các tỉnh, thành phố có di sản, gồm: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa.

          ( Trích phát biểu của Ông Mai Thức- Nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị) Tại Biểu diễn nghệ thuật Bài chòi Bắc Miền trung 29/6/2018

Tại Quảng Trị, Bài Chòi là một trò chơi dân gian ra đời từ rất lâu. Những năm1945 trở về trước, hầu hết các làng quê trên địa bàn tỉnh đều tồn tại một hình thức giải trí vào dịp Tết - đó là đánh bài tới. Về sau, các làng đã cho dựng chòi phía trước sân đình, sân chợ để tổ chức hội Bài Chòi, Cờ Chòi trong các dịp Xuân đến. Từ đây, Bài Chòi thực sự trở thành ngày hội của cộng đồng làng và được dân gian gọi là hội Bài Chòi.

Từ những năm 1990 đến nay, hội Bài Chòi mới được khôi phục trở lại tại một số làng quê như: làng Tùng Luật, làng Cổ Mỹ (xã Vĩnh Giang); làng Đơn Duệ (xã Vĩnh Hòa), thị trấn Vĩnh Linh (huyện Vĩnh Linh). Tại làng Hà Thượng, thị trấn Gio Linh, huyện Gio Linh, sau ngày giải phóng đến nay mặc dù hội Bài Chòi không được khôi phục trở lại nhưng cách thức tổ chức Bài Chòi vẫn còn in đậm trong ký ức của một số người cao niên trong làng.

Nghệ thuật Bài Chòi ở Quảng Trị đã trở thành một trong những loại hình văn hóa nghệ thuật dân gian đầy tính ngẫu hứng, được nhiều người dân ở các làng quê tham gia, hưởng ứng. Nghệ thuật Bài Chòi Quảng Trị mang đậm chất dân gian, thể hiện ở khía cạnh từ nội dung những điệu hò, câu vè, những người hô thai, cách trang trí các chòi chơi đều xuất phát từ sự sáng tạo của người dân

      ( Phỏng vấn của Ông Võ Thịnh – Thị xã Quảng Trị, tỉnh Quảng Trị)

Hò Bài Chòi góp phần tăng thêm sự hào hứng cho cuộc chơi, giúp người chơi vừa được thưởng thức điệu hò, vừa rèn sắc trí tuệ, trở thành một trò chơi văn chương tao nhã. Hò Bài Chòi là một loại hình văn nghệ không chuyên nên không có ông bầu hay đạo diễn mà diễn viên là những nông phu, nông phụ, trai gái trong làng tự nguyện làm thành viên, là những người có năng khiếu văn nghệ, có giọng hò, câu hát, có tài ứng đối điêu luyện mà trong mỗi làng xã chỉ có chừng năm, bảy người.

      ( Phỏng vấn của Nghệ nhân Ưu tú Trần Xuân Hải – Thị trấn Bến Quan, Vĩnh Linh, Quảng Trị)

Tuy nhiên, Bài Chòi ở Quảng Trị đang được lưu giữ theo phương thức truyền khẩu, chưa được đầu tư đúng với giá trị vốn có; phần đông nghệ nhân nòng cốt nay đã tuổi cao, sức yếu; việc truyền dạy cho lớp trẻ chưa đồng bộ nên Bài Chòi ở Quảng Trị có nguy cơ thất truyền, mai một.

Từ thực trạng nêu trên, việc xây dựng Đề án bảo tồn, phát huy giá trị di sản Nghệ thuật Bài Chòi là một nhiệm vụ cấp thiết trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của tỉnh Quảng Trị trong giai đoạn hiện nay.

( Phỏng vấn bà Lê Thị Việt Hà- Giám đốcTrung tâm VHTT- ĐA, sở VHTT&DL Quảng Trị)

Nhằm tiếp tục khẳng định giá trị nghệ thuật to lớn của di sản Bài Chòi - một loại hình nghệ thuật được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vạt thể đại diện của nhân loại. Tỉnh Quảng Trị  đã xây dựng “Đề án Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Bài Chòi Trung bộ Việt Nam trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, giai đoạn 2018 - 2023”

Với các mục tiêu cụ thể: Hoàn thành công tác sưu tầm, kiểm kê, phân loại phục vụ cho việc bảo vệ Nghệ thuật Bài Chòi trên địa bàn toàn tỉnh. Xây dựng nội dung tuyên truyền về bảo vệ và phát huy giá trị Nghệ thuật Bài Chòi cho cán bộ văn hóa các xã, phường, thị trấn. Ban hành một số cơ chế, chính sách về bảo vệ và phát huy giá trị di sản Nghệ thuật Bài Chòi. Duy trì các câu lạc bộ Bài Chòi hiện đang sinh hoạt ở các huyện, thị xã và thành phố Đông Hà.Tổ chức các lớp bồi dưỡng cho các diễn viên, nghệ nhân về kỹ năng thực hành di sản Nghệ thuật Bài Chòi.

( Phỏng vấn bà Trần Thị Thúy Ái – Trưởng phòng Nghiệp vụ cơ sở Trung tâm VHTT- ĐA, sở VHTT&DL Quảng Trị)

Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị cũng đã giao cho Sở Văn hóa Thể thao &DL Chủ trì, phối hợp với các Bở, Ban ngành, đoàn thể và các địa phương có liên quan xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai thực hiện Đề án. Xây dựng nội dung tuyên truyền sâu rộng với nhiều hình thức đa dạng, phong phú để nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, các tổ chức đoàn thể và cộng đồng cư dân về bảo tồn và phát huy giá trị di sản Nghệ thuật Bài Chòi.

( Phỏng vấn bà Lê Thị Việt Hà- Giám đốcTrung tâm VHTT- ĐA, sở VHTT&DL Quảng Trị)

Với sự chỉ đạo tích cực của Ủy ban Nhân dân tỉnh và sự triển khai thực hiện đồng bộ của các cấp, ngành, địa phương. Đề án về bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Bài chòi Quảng Trị không chỉ thực hiện tốt nhiệm vụ này mà còn góp phần quảng bá, tôn vinh những giá trị đặc sắc của Nghệ thuật Bài chòi; thể hiện tinh thần, trách nhiệm của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Trị trong việc bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc và nhân loại.