-Lời:

             " TA VÀNG NHƯ THU" CỦA NGUYỄN VĂN CHỨC.

                                                                              (Xuân Dũng)

Nguyễn Văn Chức tâm sự những năm phổ thông học khá tốt các môn tự nhiên nhưng vẫn yêu thích văn chương. Vì vậy  dù sau này làm một nghề đòi hỏi sự chính xác, chỉn chu và cẩn trọng anh vẫn đến tìm đến với thơ như một nhu cầu tự thân không thể khác của một nội tâm đa cảm và tinh tế.

   Tự nhận mình là người làm thơ không chuyên nhưng ngay khi mới trình làng tập thơ đầu tay“Ta vàng như thu” đã cho thấy anh làm thơ khá nghiêm túc và chững chạc. Thơ anh không  dễ dãi, sáo mòn ghép những câu văn vần nôm na hay sống sượng chín ép rồi cứ gọi lấy được đó là thơ và buộc người khác phải đồng ý một cách vô lối như nhiều “thi sĩ” thời nay.

   Nếu như bài thơ “Hãy trả tôi về” có nhiều dấu ấn học trò được không ít người đồng cảm với những câu thơ trong trẻo, ảnh hưởng đồng dao như “Ngao, hến, mảnh sành cũng biết bán buôn/Vò vỏ chơi ngoan, ngóng mẹ hiền về chợ” thì với những thi phẩm khác đã cho thấy một Nguyễn Văn Chức kiếm tìm, trăn trở.  Chẳng hạn như bài thơ lục bát “Bụi ngời”  cũng nói về một quê hương rơm rạ trong ký ức tuổi thơ tuy chưa thoát ra ngoài lối mòn truyền thống khi thể hiện nhưng vẫn có những câu tạo được sự bất ngờ thú vị, khi từ hiện thực cụ thể (câu lục) đến với một liên tưởng siêu thực bất ngờ (câu bát) : “Cù nần, rau đắng, mụt măng/Con đi hái tuổi mình bằng ước mơ”.

      Bài thơ “Xếp” có thể coi là khởi điểm một cách chơi chữ thuần túy, tuy vậy nó vẫn đạt được tính biểu cảm về quan niệm cuộc đời của người viết:

    Xếp ngày vào tận nửa đêm

    buổi chiều buổi sớm

    xếp lên bóng tròn

    Xếp mưa, xếp nắng cánh chuồn

    chênh chao mấy nẻo hoàng hôn tím ngần

    Xếp lòng sống với lá xanh

    Xếp thôi một cuộc ngọn ngành bỏ qua

    Xếp hồng trần với phù hoa

    Xếp luân hồi nghĩa yên ba

    tròn hình...

    Ta về thu xếp lại mình

    gặp đêm

    bóng

    lá,

    trầm tình trong nhau.

  Cũng trong mạch thơ truyền thống, “Ta vàng như thu” là một sáng tác khá nhuần nhụy cho dù quê nhà không còn là đích đến của tác giả mà là điểm xuất phát của thi nhân, hay đôi khi chỉ là cái cớ để bàn chuyện nhân sinh.

        Từ Trời hạt bụi lang thang

        Rơi thành một kiếp

                                     Ta vàng như thu

        Ngày mong manh, đêm thâm u

        Đời sông, phận suối tiếng ru không lời.

   Tưởng chừng như đã nghe đa thanh từ vô thanh qua lời tâm sự của cát bụi phận người. Rồi chừng như chưa đủ phù vân nên những cặp phạm trù tương phản níu kéo nhau muốn đi hết cuộc hồng trần:

     Tương phùng có núi chia xa

     Lạch khe rừng thẳm tìm ra bể nguồn

     Vui còn tiền kiếp vận buồn

     Thơ về gói ghém gió buông cuối ngàn.

  Hai câu cuối mong manh sương khói, mờ mờ nhân ảnh vẫn phù vân nhưng không phải phù du, vì đó là thơ. Chuyện hạt bụi người nhạc Trịnh Công Sơn đã từng viết trong bài "Cát bui" và nhiều bài khác nữa, nhưng đến Nguyễn Văn Chức, trong thơ mình vẫn tiếp tục suy ngẫm về thân phận con người dưới góc nhìn triết học, như một hành trình tư tưởng giải mã về bản thể luận khi lập ngôn về bản ngã. Đó cũng là một hướng đi thú vị nhưng đầy chông gai nếu muốn thành công trong nghệ thuật, trong đó có thi ca. Và Nguyễn Văn Chức đã nói được bằng thơ, thành thơ một cách khá nhuần nhuyễn.

     Từ Trời hạt bụi lang thang

     rơi...

     vừa một kiếp

                    Ta vàng như thu...

   Cách ngắt nhịp, xuống dòng trong bài thơ có dụng ý và khá chắc tay, tạo được hiệu ứng cảm xúc thẩm mỹ.

   Cách tạo ý và cấu tứ của thi sĩ khá chặt chẽ nhưng vẫn bay bổng cho sáng tạo ngôn từ.  Ta vàng như thu cho thấy một sự chiêm nghiệm, cân nhắc trong lựa chọn câu chữ để thi liệu được sàng lọc qua cảm quan của người viết, đạt tới chất thơ đúng nghĩa, có sức lan tỏa đến với người cảm nhận, thưởng thức. Có thể nói rằng, thi sĩ đã lập ngôn một cách nghiêm túc, coi lao động thơ là sáng tạo nghệ thuật, không để chp sự tự bằng lòng, non nớt, dễ dãi lấn chiếm vào thơ. Một quan niệm như thế cùng với sự lao động nghiêm túc với cảm xúc chín muồi sẽ sinh thành những bài thơ có chất lượng cũng là điều dễ hiểu.

    Cũng với những suy nghiệm riêng tư về số phận con người, về cuộc đời, về vũ trụ, thiên hà, thơ Nguyễn Văn Chức đã muốn vươn tới những chiều kích khác nhau của không gian và thời gian, như muốn kéo vĩnh cữu về trong hữu hạn. Có thể tìm thấy điều này trong những bài thơ như “Đêm”, “Khảo cổ đêm”, “Xao xác bóng ngày qua”...Vẫn là thơ tự do nhưng nhiều khi cách ngắt nhịp, xuống hàng, sự kết hợp giữa những yếu tố thơ không đồng dạng, những liên tưởng xa, bất ngờ... đã chung tay làm “lạ hóa” thơ anh trong nhiều trường hợp:

   Ta bày biện lòng mình

   đêm hạ

   Rượu cùng người

   ngập chén trăng xiên

   Gió nghiêm hỏi dấu tình xưa lạ

   Gửi về trần

   òa vỡ,

   thôi miên.

    Thơ mải miết trôi như một độc thoại âm thầm của thi nhân trước thời gian và không gian tâm trạng, muốn giải mã cuộc đời, xong rồi tiếp tục đi trong một hành trình thơ miên viễn:

   Người cứ đến

   gói cùng manh chiếu lạ

   Muốt tay thon

   Mải miết

   cuối thiên hà

   Vạn thể cùng người nhặt đêm

   cuội đá

   Ném về trần

   xao xác bóng ngày qua.

   Nhà thơ Võ Văn Luyến đã cảm nhận về thơ Nguyễn Văn Chức (băng).

   Thơ Nguyễn Văn Chức nhiều bài khá hay, bước đầu có chất lượng thi ca rõ rệt, ở một số bài tạo được cách nghĩ, cách nói khá lạ, tạo được nét riêng cho thơ mình, một điều không dễ ngay cả đối với nhiều nhà thơ sáng tác mòn tay. Anh cũng thể hiện sự tìm tòi và thái độ lao nghiêm túc, kể cả những bài chưa thành công cũng không đến mức non yếu, nhạt nhẽo, vô hồn. Hơn thế dù tìm tòi, thể nghiệm có đạt hay không thì tuyệt nhiên anh không làm rối rắm thơ, đánh đố người đọc hay nhân danh thơ Tân hình thức hay Hậu hiện đại để ném đá vào thi ca.

  Thơ của một người tự nhận mình làm thơ không chuyên như Nguyễn Văn Chức với những bài thành công có thể chững chạc trình làng mà không hề ngại ngùng  đỏ mặt.