Giai điệu quê hương 19.12.2021: Ý nghĩa của các điệu Lý BTT

Trích Lý Bình Trị Thiên

PTV1: Thưa Quý vị và các bạn! Trong kho tàng dân ca Việt Nam, Lý là một thể loại âm nhạc dân gian tồn tại trong sinh hoạt văn hóa tinh thần của người Việt từ Bắc đến Nam, nhưng phổ biến nhiều nhất là từ Thừa Thiên Huế, Nam Trung bộ trải dài đến khu vực Nam bộ. Các điệu Lý xuất phát từ nguồn gốc lao động mà ra, đó là thứ nghệ thuật dân gian tự phát của người bình dân nên rất gần gũi, mộc mạc, nói lên tình cảm lạc quan, ước mơ, khát vọng của mình trước cuộc sống.

PTV2: Theo nhiều nhà nghiên cứu văn học dân gian, những điệu Lý BTT xuất phát từ lao động mà hình thành nên; đó là cách biểu thị tinh thần lạc quan trong cuộc sống, vượt qua mọi gian nan, khắc phục khó khăn, luôn yêu đời, yêu thiên nhiên, cuộc sống...

Trích Lý con sáo

PTV: Vừa rồi chúng tôi đã gửi tới Quý thính giả trích đoạn Lý con sáo BTT. Thưa Quý vị và các bạn! Lý BTT là một điệu hát dân dã, bình dân ngắn gọn, dễ nhớ. Những điệu Lý thường sinh động về nội dung, phong phú về điệu thức và rất đa dạng về ngôn từ; mang tính đặc trưng của người nông dân mộc mạc, chất phác. Những câu hát Lý không mang lời hát cầu kỳ, bóng bẩy giàu chất văn chương bác học và luôn thể hiện tinh thần tích cực, sức sống mạnh mẽ của người nông dân ngày trước. Khi nghe một điệu Lý cất lên,, chúng ta như bắt gặp hình ảnh êm đềm, ngọt ngào của quê nhà với cánh đồng, bờ đê, con sông, bến nước...

P/v: Ông Trần Thanh Sắc- Phân hội VNDG Quảng Trị cho biết:

PTV: Thưa Quý vị và các bạn! Điệu Lý ngoài sức cuốn hút của âm điệu, nội dung đã phản ánh trung tâm tư, ước vọng của tuyệt đại đa số quần chúng nhân dân. Việc sử dụng thể thơ lục bát vào điệu Lý, kết hợp những từ, cụm từ lặp từ, tiếng đệm, âm hơi ngỡ là thừa thãi nhưng đó lại là nghệ thuật thể hiện đầy đủ và rõ ràng nhất các cung bậc tình cảm của con người - lúc thiết tha, da diết, khi thì phấn khởi, vui tươi… một cách rất tự nhiên. Chúng ta hãy cùng đến với một điệu Lý BTT sau đây để cảm nhận cái hay của loại hình dân ca này.

Trích: Lý ngựa ô

PTV: Vừa rồi chúng tôi đã gửi đến Quý vị và các bạn một trích đoạn Lý ngựa ô.  Có thể thấy rằng: Lý BTT đề cập đến nhiều đề tài, mọi góc độ, trạng thái của tình cảm, mọi hiện tượng cuộc sống, cùng những mơ ước của quần chúng, qua nhiều thế hệ nối tiếp nhau. Và đối với mỗi vùng đất khác nhau thì điệu lý cũng mang những đặc trưng cơ bản gắn với tính cách và văn hóa của mỗi vùng đất. Ông Trần Thanh Sắc- Phân hội VNDG Quảng Trị nói thêm

Trích băng

Trích: Lý Vọng phu

PTV: Có thể nói Lý là hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian đời thường hết sức độc đáo của người dân Bình Trị Thiên, không chỉ là chất xúc tác giúp người dân hăng say lao động hơn mà còn vẽ lên một bức tranh thanh bình, giàu bản sắc của làng quê Việt, tôn vinh những giá trị thẩm mỹ, truyền thống văn hóa lâu đời của nhân dân ta.

PTV: Cái hay của Lý trước hết bởi nó là một loại dân ca sinh động về nội dung, phong phú về điệu thức, đa dạng về ngôn từ. Lời ca chân chất, mộc mạc dễ hiểu, dễ thuộc, dễ hát nên Lý được sử dụng rộng rãi trong mọi sinh hoạt văn hóa của cộng đồng.

Trích: Lý mười thương

PTV: Thưa Quý vị và các bạn!  Lý cũng là một loại hình văn nghệ dân gian có ặt ở Nam Bộ. Người Nam bộ có thể sáng tác những bài Lý với những thứ rất gần gũi xung quanh mình như: lý cây chanh, cây ổi, con ốc, con cua.

Lý BTT thì thường thiên về tâm tư, với nội dung miêu tả những cảm xúc, thăng trầm của cuộc sống, tình cảm của con người đối với tất cả mọi thứ xung quanh.

PTV: Đó là những câu hát xuất phát từ lao động mà hình thành nên, vì vậy trong lúc đang lao động người ta cũng hát Lý được với nhau, lúc nghỉ ngơi cũng ngân nga các điệu Lý. Đó là cách bày tỏ tâm sự, nói lên tình cảm lạc quan, ước mơ, khát vọng của mình trước cuộc sống. Cùng với thời gian, những Lý BTT vẫn giữ được sức sống trường tồn của nó trong kho tang văn nghệ dân gian và là một trong những làn điệu dân ca của dân tộc cần được gìn giữ và phát huy. Phần cuối chương trình hôm nay, chúng ta hãy cùng nhau thưởng thức điệu Lý Năm canh qua phần thể hiện của nghệ sỹ Khánh Vân để cảm nhận đc cái hay của điệu Lý này.

Trích: Lý Năm canh

PTV: Chào cuối