NẶNG LÒNG VỚI TIẾNG QUÊ HƯƠNG.

                                                                                                 ( Xuân Dũng)

   Nhân đọc tập sách "Eng về Quảng Trị đi eng" của Ngọc Hồ, NXB Thanh Niên

   Tôi đã chứng kiến nhiều người yêu Quảng Trị quê hương đến quặn lòng, nhất là những ai xa xứ. Nhưng thương nhớ cội nguồn theo một cách riêng như tác giả Ngọc Hồ kể cũng là điều đặc biệt và hiếm có.

   Yêu quê, nhớ quê rồi tìm hiểu phương ngữ Quảng Trị để gom nhặt lời ăn tiếng nói của ông cha bao đời truyền lại như một báu vật văn hóa cần phải nâng niu, gìn giữ. Và sợ mai một nên in thành sách, quả thực tâm huyết này thật đáng trân trọng.

   Nhà giáo dạy văn Thái Quốc Khánh ở Cam Lộ nói về tiếng của cha ông (băng)

   Ngay trong lời tựa, người viết đã nói rõ mình là người làng Trà Liên (Triệu Giang, Triệu Phong, Quảng Trị) chạy bom đạn năm 1972 khi  vừa một tuổi : " Mới vừa chập chưng, chưa bỏ bụ/ Mạ đã bồồng tui chạy khỏi làng/Pháo tạt sau lưng, người bươn tới/ Trời côi đại lộ nắng chang chang".

   Tập sách chia ba phần rõ rệt, phần đầu có tên "Miền hoài niệm" , phần hai là  "Theo dòng thời sự", hai phần này là thơ, phần cuối là phụ lục, gồm những bài văn xuôi,  tất nhiên dùng phương ngữ Quảng Trị đến mức tối đa, rặt Quảng Trị.

   "Miền hoài niệm" như phù sa ký ức, lắng đọng những vẫn thơ chân tình, mộc mạc nhưng là gan ruột chắt chiu.  " Có mối tình đơm bôông từ chiếng mội/ Trong vạn ngày chị sương nác ê bai/ Có bầy em lấm lem dòm bắt tội/ Đã nậy khun theo tiếng mạ thở dài/Có một thời béc mắt chộ sắn khoai/ Đa vàng óóng, chinh trần đi vô rậy/Côi độộng/ Ngồi nghe hơi heo may..." (Thời gian vô tình)

   Những ấn tượng hơn cả là những bài thơ về gia đình ruột thịt xốn xang lòng người, những hoài niệm thân thương đã hóa thành trai ngọc trong ký ức mỗi người Quảng Trị. " Khi neng cỏ đã theo về với đất/ Mệ  ngoại tui vẫn trệu trạo méng trù/ "Nói bờ hớ, lối mi  còn nhò nhỏ/ Tau đi mần, mi cứ dọi sau khu" . Đây là những câu đặc tả mệ ngoại bằng phương ngữ Quảng Trị rất chân thực, hay vào bậc nhất trong số những vẫn thơ dân dã mà tôi đã từng được đọc. Rồi thần thái mệ như một ký họa sắc nét không thể lẫn lộn khi ngồi nhớ người đã khuất : " Mười năm trước, ôông râng còn mạnh mẹ/ Cũng chín mươi bỗng khuất núi về trời/ Từ bựa nớ, mệ buồn hay lặng lẹ/ Ngồi nhai trù mà mắt ngó xa xôi..."  Và bài thơ kết thúc lại vui như ruột rà hội ngộ, chân tình mà xúc động khi muốn tìm về lại tuổi ấu thơ : " Mệ ơi mệ, gắng khỏe nhiều nghe mệ/ Hè năm ni, con nhích định chạy về/ Chừ khun nậy, cứ sèm in lối nớ/ Mệ đi mô, miềng dọi nấy thôi tê/ "Cấy thằng Nhỏ, mi cứ toàn nói trạng/ Mi khung về, tau đi trước đó nghe"...(Mệ ngoại tui).

   Phần hai "Theo dòng thời sự" cũng có nhiều bài đọc được. Chuyện bão lụt cũng được ghi lại rõ ràng : "Mả cha cấy bạo số 10/Mần cu su lọi giữa trời tang thương/ Eng miềng quệt hột sầu vương/Lấm lòa lấm luện ngó nương đạ sèm/ Mạ tra chống cậy hom hem/ Cha ngồi mắt nụi kèm nhèm thở ra: /    Phần cuối phụ lục với những bài văn xuôi, nghe tên cũng biết hồn vía và giọng điệu quê nhà  : "Tiếng làng tui", "Dạy kèm tiếng Quảng Trị", "Đi mô cũng gặp    Sau mỗi bài dù văn vần hay văn xuôi đều có chú thích, để "dịch" tiếng Quảng Trị ra tiếng phổ thông. Vì không phải ai cũng hiểu hết đặc sản phương ngữ quê nhà, kể cả người Quảng Trị  đang sống nơi chôn nhau cắt rốn.

   Bởi vậy đọc tập sách này của Ngọc Hồ là có thêm một tiếng nói tri âm, là thêm ấm lòng khi đón nhận thêm được một tình yêu Quảng Trị nồng nàn và sâu nặng, tha thiết với quê nhà...

         BÀI HÁT "LỜI TỎ TÌNH MÙA XUÂN".

                                                                                          (Xuân Dũng)

   Trong những ca khúc viết về mùa xuân và tình yêu của thời bao cấp và sau đó một vài năm thì bài hát "Lời tỏ tình mùa xuân" của cố nhạc sĩ Thanh Tùng được nhiều người yêu thích.

   Mở đầu bài hát là khung cảnh lãng mạn học trò một thưở:

  Mùa Xuân đến đạp xe trên phố tóc xõa vai mềm. 
Mùa Xuân hát  nụ hoa thơm ngát nở trên môi hồng. 
Mùa xuân rất hiền lặng yên ngồi nghe tôi hát. 
Và tôi biết rằng nói yêu em là điều khó khăn. 
Mùa xuân đến rồi, mùa xuân nói giùm với em. 
Tình yêu rất gần 
Tình yêu hãy đừng là cánh chim. 

   Hãy hình dung và nhớ lại khi mùa xuân về đạp xe trên phố. Chiếc xe đạp một thời chưa phải đã quá xa hiện diện trong các bài hát về tình yêu lứa đôi, tình yêu học trò như "Xe đạp ơi" của Ngọc Lễ hay "Phượng hồng" của Vũ Hoàng có câu: "Những chiếc giỏ xe chở đầy hoa phương, em chở mùa hè của tôi đi đâu..." xao xuyến, còn với Thanh Tùng thì mùa xuân gắn liền với hình ảnh chiếc xe đạp giản dị ngày nào, nhưng lại chở đầy tình yêu và mùa xuân, cho dù: nói yêu em là điều khó khăn. Bởi xưa nay đích thực có được một tình yêu đâu phải dễ.

   Và dù thế bài hát vẫn trong trẻo, tin yêu tiếp diễn:

   Em ơi nghe chăng mùa xuân? 
Mùa xuân hát ở trong lòng! 
Đất nước với sức sống mới 
Như chim én bay trên trời cao... 
Em ơi nghe chăng tình yêu? 
Tình yêu hé nở ban đầu! 
Như xuân đang sang mênh mang, 
Như con tim yêu thương nồng say...! 

   Dù là thời nghèo khó, nhưng tình yêu vẫn vang lên khúc hát thanh xuân, yêu đời sáng trong và dào dạt. Như là bản chất của mùa xuân, luôn ôm chứa những dự cảm thiện lành và những ước mơ tươi đẹp, của quê hương đất nước và của cả lứa đôi.

   Điệp khúc vang lên một hồi kết ngân vọng:

   Mùa Xuân lại đến với những tiếng hát bát ngát 
Với những con người 
Cuộc đời mang tim say trong tương lai 
Mùa xuân vẫn còn đang ở lại. 
Mùa xuân rất hiền, lặng yên ngồi nghe tôi hát. 
Còn em lặng yên ngồi nghe lời tỏ tình của mùa xuân!

   Lời tỏ tình mùa xuân, lời tỏ tình trong ngần, dễ thương và tràn ngập tin yêu. Một lời tỏ tình đã đi qua bao thế hệ những người yêu âm nhạc vẫn còn vang vọng đến hôm nay.

   Lời tỏ tình mùa xuân vẫn đồng hành với lớp trẻ và không chỉ lớp trẻ, khi tình yêu vẫn vang lên trong trái tim không chỉ một đôi người...