QRTV Giới thiệu: Nằm dọc theo miền chân sóng vùng bãi ngang Gio Linh, Quảng Trị, làng biển Diêm Hà Trung an nhiên nhưng cũng tràn đầy sức sống. Từ những bàn tay tảo tần của bao lớp người và sự cố kết cộng đồng của người Diêm Hà, đã tạo dựng nên một hương thôn khởi sắc để con cháu xa gần của làng luôn ngưỡng vọng về một chốn quê đong đầy niềm tha thiết.

Kính mời quý vị và các bạn đón xem phóng sự “ Thượng Văn- Làng trong phố” trong chuyên mục Đất và người QT, được phát sóng vào lúc 20h 15 phút ngày 19/9. 8h 40, 11h 15 h ngày 20/9 và  11h, 18h40 ngày 21/9/2022.        

Nằm dọc theo miền chân sóng vùng bãi ngang Gio Linh, Quảng Trị, làng biển Diêm Hà Trung an nhiên nhưng căng tràn sức sống, đang đổi thay từng ngày. Từ những bàn tay tảo tần và sự cố kết cộng đồng, bao thế hệ người người làng Diêm Hà Trung đã tạo dựng nên một hương thôn khởi sắc, để con cháu xa gần của làng luôn ngưỡng vọng về một chốn quê đong đầy niềm thao thiết.

                           MÁI ĐÌNH LÀNG BIỂN DIÊM HÀ TRUNG                         

Có phải do làng nằm trên dãi đại trườg sa cát trắng và những hạt muối mặn chắt từ biển cả mà tạo nên cái tên Diêm Hà Trung hay chăng.Nhưng nếu lật từng trang ngọc phả của làng, chúng ta sẽ thấy tên làng ấy đã đi suốt từ khi sáng lập hương hiệu cho đến ngày hôm nay. Thuở sơ khởi ấy, các vị tiền khai ra làng đã cùng với các đoàn dân binh từ xứ Thanh- Nghệ tiến vào Đàng Trong mở mang cõi bờ nam nước Việt. Những bậc tiền nhân ấy đã chọn vùng đất này, coi biển là nhà, trầm trải nắng mưa “ Ăn sóng - nói gió”, cùng các con thuyền và nghề khai thác thô sơ ở biển  bãi ngang làm kế mưu sinh. Quyết tâm định cư lập làng làng Diêm Hà Trung ra đời trong gian khó như thế.

Không chỉ riêng các giia phả các họ tộc và ngọc phả của làng mà qua các cổ sử như Ô châu Cận Lục, Phủ Biên Tạp lục và Đồng Khánh dư địa chí, thì được biết, làng Diêm Hà Trung là một trong những làng cổ được thành lập sớm tại tỉnh Quảng Trị. Sau này, cho dù qua bao nhiêu lần tách nhập các địa giới hành chính khác nhau nhưng tên làng Diêm Hà Trung vẫn không thay đổi. Hiện nay, Diêm Hà Trung thuộc xã Gio Hải , huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị.

Ông Hồ Văn Biền- Trưởng làng Diêm Hà Trung, Gio Hải, Gio Linh, Quảng Trị - Nói về quá trình hình thành làng

Cũng như các làng cổ khác của tỉnh Quảng Trị, những người dân Việt ngày xưa đi mở cõi sau khi đã tiến hành phân chia địa bộ và hương thôn có phần hưng thịnh bắt đầu chú tâm đến việc xây dựng đình chùa miếu mạo. Ngôi đình làng khang trang như chúng ta thấy hiện nay là nơi tưởng nhớ công đức của các vị tiền nhân “khai canh lập ấp”, “ sáng lập hương hiệu” của làng. Đình làng được bà con trong làng cùng con em ở xa xứ tâm huyết đóng góp dựng xây nên, đến tháng 9 năm Nhâm Dần 2022 thì đình được xây xong. Đình làng Diêm hà Trung nằm về hướng nam của làng, trong một quần thể tâm linh của làng, xung quanh có tôn miếu các vị thiên thần và nhà thờ của các tôn phái trong làng. Đây là ngôi đình mới, còn đình cũ thì chiến tranh đã tàn phá hoàn toàn.

Theo lời các vị hào lão làng Diêm Hà Trung thì đình là nơi hàng năm làng tổ chức nhiều Lễ hội, các lễ trọng này còn là sợi dây kết nối tình cảm của tất cả các họ tộc, dân làng cùng đồng lòng xây dựng hương thôn. Các câu thơ của dân làng Diêm Hà Trung thể hiện sự quý trọng linh về ngôi đình của làng mới của mình

Mừng vui đã có đình làng

Để cho con cháu đèn hương phụng thờ

Từ nay thỏa nguyện ước mơ

Đình làng sáng đẹp bây giờ là đây

( Kỷ thuật đánh chữ)

Ông Hồ Văn Biền- Trưởng làng Diêm Hà Trung, Gio Hải, Gio Linh, Quảng Trị - Nói về đình làng và các lễ tại đình làng

Cũng như các làng cổ Quảng Trị thì bên cạnh đình làng, Diêm hà Trung còn có các chùa- miếu- vũ để làm nơi thờ cúng các vị tổ tiên khai khẩn ra làng và thờ các vị thần bảo hộ cho làng. Cùng với các đại lễ tại đình làng thì các miếu mạo luôn được dân làng Diêm Hà Trung trọng vọng cung kính khói hương.

Ông Hồ Xuân Tương- làng Diêm Hà Trung, Gio Hải, Gio Linh, Quảng Trị - Nói về quá trình hình thành làng

Có một điều đặc biệt ở làng Diêm Hà Trung là hiện nay tại đình làng còn lưu giữ 10 đạo sắc phòng của các triều vua nhà Nguyễn như vua Gia Long, Thiệu Trị, Tự Đức, Đồng Khánh… cho các danh thần, nhân thần của làng. Như chúng ta biết, sắc phong  vốn là văn bản truyền mệnh của vua phong tước, khen thưởng cho nhưng người có công hoặc phong thần cho các vị thần được thờ trong các đình đền, tín ngưỡng. Sắc phong truyền tải lại cho hậu thế các tư liệu quý giá và trung thực về tên, tuổi và công lao của một số nhân vật lịch sử như quê quán, công trạng và xếp hạng biểu thị sự tôn vinh của vương triều và cộng đồng cư dân với vị thần đó. Đây là một loại cổ vật rất giá trị do có tính độc bản và là một nguồn tư liệu có giá trị về nhiều phương diện. Trong những năm tháng chiến tranh tao loạn, mưa bom bão đạn, tuy phải bỏ nhà bỏ cửa, bỏ ruộng nương đi lánh nạn, nhưng những bậc trưởng thượng của làng đã không quên đem theo những tờ sắc phong quý giá đó. Để giờ đây những tờ giấy cổ xưa đó chính là hồn cốt của làng, luôn được người làng Diêm Hà Trung nâng niu quý trọng.

Những vất vả của thiên tai địch họa rồi cũng qua đi, một ngày mới sáng bừng bình minh lại về nơi miền quê biển Gio Hải, trong đó có làng quê Diêm Hà Trung. Những người dân quê miền biển mộc mạc, thẳng ngay nhưng ngoan cường đã đoàn kết vẽ nên một bức tranh hương thôn đầy màu sắc rạng ngời. Để cho những con thuyền nhỏ cần mẫn này, ngày ngày vẫn ra khơi, nhận những thảo thơm từ mẹ biển mà bồi đắp cho cuộc sống mình.

Cho dù nhiều khó khăn vẫn còn đó nơi mảnh đất cát trắng bạc màu Diêm Hà này, nhưng vẫn vững tin rằng, một tương lai tươi sáng, không xa, sẽ mở cửa ra với đất và người nơi đây. Để cho các thế hệ con em của làng mai sau luôn tự hào rằng: Nơi đây có một làng Diêm Hà Trung như thế.