THƠ CỦA MỘT NGƯỜI YÊU NƯỚC MÌNH.

                                                                                                      (Xuân Dũng)

   Bài thơ "Thơ của một người nước mình " của nhà thơ xứ Huế Trần Vàng Sao ra đời năm 1967 ở miền Nam, cách đây đúng 55 năm. Đây là bài thơ nổi tiếng, từng được bình chọn là một trong 100 bài thơ hay nhất thế kỷ 20.

   Năm 2021, tập thơ cùng tên của nhà thơ Trần Vàng Sao được giải sách hay của năm. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam đánh giá :

   "Trần Vàng Sao đã từng bị nghi ngờ, nhưng rồi ông đã cho thấy ông yêu nước theo cách của mình, yêu nước đến tận cùng, sống hết mình, bằng tất cả tình yêu chân chính của một trái tim cởi mở. 

Ở đâu và thời nào cũng có thể có những cuốn sách, những tác giả phải thăng trầm nổi trôi như trường hợp Trần Vàng Sao, nhưng lúc này ông đã được ghi nhận chính thức và xứng đáng".

   Bài thơ dài có hơi hướng của một trường ca, tác giả như muốn trải lòng trên trang giấy:

   Buổi sáng tôi mặc áo đi giày

ra đứng ngoài đường

Gió thổi những bông nứa trắng bên sông

Mùi tóc khô còn thơm lúa mùa qua

Bầy chim sẻ đậu trước sân nhà

Những đứa trẻ đứng nhìn ngấp nghé

Tôi yêu đất nước này như thế

   Người yêu nước Trần Vàng Sao đã mở đầu bài thơ như vậy đó. Cảnh tượng của một làng quê thân thương, thân thuộc, thân tình có sắc màu, hương vị quê nhà da diết nỗi lòng khi nghĩ đến những gì yêu dấu nhất.

   Mỗi buổi mai

Bầy chim sẻ ngoài sân

Gió mát và trong

Đường đi đầy cỏ may và muộng chuộng

Tôi vẫn sống

vẫn ăn

vẫn thở

như mọi người

Đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ

Một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu

Một vết bùn khô trên mặt đá

Không có ai chia tay

Cũng nhớ một tiếng còi tàu.

   Cũng vẫn là những hình ảnh, ấn tượng, thanh âm, màu sắc, hươmg vị quen thuộc như máu thịt của chính cuộc đời, hay chính nó đã làm nên tình yêu sâu nặng đối với quê hương đất nước.

   Mẹ tôi thức khuya dậy sớm

Năm nay ngoài năm mươi tuổi

Chồng chết đã mười mấy năm

Thuở tôi mới đọc được i tờ

Mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần

Nước sông gạo chợ

Ngày hai buổi nhà không khi nào vắng người đòi nợ

Sống qua ngày nên phải nghiến răng

Cũng không vui nên mẹ ít khi cười

Những buổi trưa buổi tối

Ngồi một mình hay khóc

Vẫn thở dài mà không nói ra

   Tác giả trong tư cách là người kể chuyện, kể chuyện quê hương, kể chuyện gia đình mình, kể chuyện người mẹ tảo tần hôm sớm, suốt đời hy sinh, suốt đời lặng lẽ, đó cũng chính là một phần hình tượng thân thuộc mà lớn lao làm nên gương mặt quê hương, làm nên hình hài đất nước.

   Tôi yêu đất nước này xót xa

Mẹ tôi nuôi tôi mười mấy năm không lấy chồng

Thương tôi nên ở góa nuôi tôi

Những đứa nhà giàu hằng ngày chửi bới

Chúng cho mẹ con tôi áo quần tiền bạc,

như cho một đứa hủi

Ngày kỵ cha họ hàng thân thích không ai tới

Thắp ba cây hương

Với mấy bông hải đường

Mẹ tôi khóc thút thít

Cầu cha tôi phù hộ tôi nên 

   Những cảnh tượng quá quen thuộc mà hầu như ai trong đời cũng có gặp ít nhất một lần. Người vợ mất chồng, đàn con mất cha, nhất là trong cảnh chiến chinh triền miền, đôi miền chia cắt.

   Tôi yêu đất nước này cay đắng

Những năm dài thắp đuốc đi đêm

Quen thân rồi không ai còn nhớ tên

Dĩ vãng đè trên lưng thấm nặng

Áo mồ hôi những buổi chợ về

Đời cúi thấp

Giành từng lon gạo mốc,

Từng cọng rau hột muối

Vui sao khi con bữa đói bữa no

Mẹ thương con nên cách trở sông đò

   Tác giả yêu mẹ, yêu quê hương đến thắt ruột, quặn lòng. Đó là một tình yêu chân thành từ những điều giản dị, bình thường, nhưng đó là sự giản dị, bình thường làm nên gốc rễ con người, tạo nên những xung lực nhân văn để nhân sinh đúng nghĩa làm người. Bởi phải biết yêu từ những điều nhỏ nhặt, thân quen, từ những người thân thiết rồi mới có thể đến với tình yêu xóm làng, tình yêu quê hương đất nước.

   ôi yêu đất nước này khôn nguôi

Tôi yêu mẹ tôi áo rách

Chẳng khi nào nhớ tuổi mình bao nhiêu.

Tôi bước đi

Mưa mỗi lúc mỗi to,

Sao hôm nay lòng thấy chật

Như buổi sáng mùa đông chưa thấy mặt trời mọc

Con sông dài nằm nhớ những chặng rừng đi qua

Nỗi mệt mỏi, rưng rưng từng con nước

Chim đậu trên cành chim không hót

Khoảng vắng mùa thu ngủ trên cỏ may

Tôi yêu đất nước này những buổi mai

Không ai cười không tiếng hát trẻ con

   Trong tình yêu có sự sể chia, đồng cảm và cả âu lo, suy tư trước thời cuộc của quê hương đất nước, đó là thái độ tích cực, là trách nhiệm của con người trước vận mệnh Tổ quốc, trước vui buồn, sướng khổ của bà con làng xóm, của đồng bào. Người xưa nói : quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách, nghĩa là quốc gia thịnh hay suy, ngay cả những người đàn ông tầm thường cũng phải có trách nhiệm, huống hồ những người có ăn học, được gọi là trí thức.

   Cùng sống chung trên đất

Cùng nỗi đau chia cắt Bắc Nam

Cùng có chung tên gọi Việt Nam

Mang vết thương chảy máu ngoài tim

Cùng nhức nhối với người chết oan ức

Đấm ngực giận hờn tức tối

Cùng anh em cất cao tiếng nói

Bản tuyên ngôn mười bốn triệu người đòi độc lập tự do

Bữa ăn nào cũng phải được no

Mùa lạnh phải có áo ấm

Được nói cười hát ca yêu đương không ai cấm

Được thờ cúng những người mình tôn kính

Hai mươi năm cuộc đời chưa khi nào định.

   Đến đây tình yêu đất nước đã chuyển hóa tự nhiên thành lời kêu gọi thống thiết về thống nhất đất nước, về mong muốn hòa bình, độc lập, Nam Bắc một nhà, được sống và hít thở không khí tự do, dân chủ thực sự.

     ôi yêu đất nước này chân thật

Như yêu căn nhà nhỏ có mẹ của tôi

Như yêu em nụ hôn ngọt trên môi

Và yêu tôi đã biết làm người

Cứ trông đất nước mình thống nhất.

   Bài thơ tự nhiên, hình tượng thân quen và ám ảnh, tình cảm chân thật và xúc đông, lại có sức gợi mở và lan tỏa sâu xa. Đó là một bài thơ hay, rất hay đích thực.

   Bài thơ của một người yêu nước mình/Tác giả: Trần Vàng Sao/Trình bày: Mai Chung/OFFICIAL MUSIC VIDEO