-Lời:

   Sáng ngày 2/9/1945  tại quảng trường Ba Đình (Hà Nội) chủ tịch nước Hồ Chí Minh đã long trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập trước quốc dân đồng bào khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nước ta.

   Bản Tuyên ngôn độc lập sau khi đã dẫn hai bản tuyên ngôn trước đó của Mỹ và Pháp, coi như một trong những căn cứ pháp lý và đạo lý mà bản Tuyên ngôn của Việt Nam thừa kế để bẻ gãy những luận điệu tuyên truyền chống lại Việt Minh và nhà nước non trẻ vừa mới khai sinh của những kẻ sùng bái phương Tây.

   Bản Tuyên ngôn độc lập liệt kê tội thực dân Pháp:

   Thế mà hơn 80 năm nay, bọn thực dân Pháp lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta. Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.

Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào.

Chúng thi hành những luật pháp dã man. Chúng lập ba chế độ khác nhau ở Trung, Nam, Bắc để ngăn cản việc thống nhất nước nhà của ta, để ngăn cản dân tộc ta đoàn kết.

Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.

Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân.

Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược.

Về kinh tế, chúng bóc lột dân ta đến xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều. Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu.

Chúng giữ độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và nhập cảng.

Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho dân ta, nhất là dân cày và dân buôn trở nên bần cùng.

Chúng không cho các nhà tư sản ta ngóc đầu lên. Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn nhẫn.

  Chính vì vậy, dân ta đứng lên dành độc lập, tự do là hợp với pháp lý và đạo lý, không ai có thể phủ nhận. Bởi vì những tội ác của chế độ thực dân là đi ngược với khát vọng nhân văn của con người là quyền tự do chính đáng, quyền được sống và được mưu cầu hạnh phúc. Một lý tưởng cao cả và nhân văn như thế thì dù có phải hy sinh đến đâu, chiến đấu đến bao giờ, quốc dân Việt Nam cũng không hề lùi bước. Vì lẽ sống như thế thì không ai có thể chối từ.

  Sau này khi Tổ quốc lâm nguy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc lại lý tưởng này bằng những lời hiệu triệu thống thiết, lay động tâm can và trở thành khẩu hiệu, phương châm sống  của muôn người Việt Nam, đó là : "Không có gì quý hơn độc lập, tự do"

  Những nội dung của Tuyên ngôn độc lập luôn tươi mới và đồng hành  với thời gian.