Nét đẹp làng quê 4-5 Thôn Hà Xá, Triệu Ái

Truyền thống

Thưa Qv và Cb, thôn Hà Xá thuộc địa phận xã Triệu Ái, huyện Triệu Phong; Nơi đây hội tụ nhiều dòng họ, tuy độ dày lịch sử chỉ vài thế kỉ, nhưng lại gắn với thời kỳ dân tộc Việt vùng lên chống đế quốc xâm lược. Người dân Hà Xá kiên cường trong chiến tranh, ngày nay lại cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất;đoàn kết xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh. Chương trình hôm nay, mời QV và CV về thăm thôn Hà Xá.

Hà Xá – Tự hào một vùng quê

Thôn Hà Xá nằm bên hữu ngạn của sông Vĩnh Phước, được hình thành từ thời chúa Tiên Nguyễn Hoàng. Đời sống người dân chủ yếu phụ thuộc vào nông-lâm nghiệp. Có các giả thiết giải thích về tên gọi Hà Xá như sau: Thứ nhất do làng nằm bên sông Vĩnh Phước nên Hà Xá có nghĩa là ngôi nhà nhỏ ở bên sông. Cách thứ hai là do dòng họ Hà đến đây khai khẩn sớm hơn cả,nên lấy họ Hà ghép với Xá để thành Hà Xá, có nghĩa là làng mạc của họ Hà. Dù cách giải thích nào thì cũng khá đúng với tên gọi của làng Hà Xá.

Những vị tiền bối đầu tiên vào đây khai hoang lập làng, mở mang bờ cõi vào hế kỷ XVI có ngài tiền khai khẩn Hà Phước Thiện Đại Lang Tôn Thần sắc tặng Bổn Thổ Thành Hoàng cùng hai vị thần khai khẩn khác. Với công lao khai hoang lập ấp, an dân hưng thổ, các ngài đã được hoàng triều ban sắc phong. Để ghi nhớ công đức của các ngài, dân làng lập miếu thờ phụng và dựng đôi câu đối ghi công.

Hằng năm, đúng vào dịp rằm tháng 8 âm lịch, làng Hà Xá tổ chức lễ hiến tế, làm lễ rước sắc trang trọng để rước 3 vị tiền hiền khai khẩn về đình làng. Đình làng Hà Xá được xây dựng trên một thế đất cao đẹp. Xuân thu nhị kì trong năm, đình làng hồi sống lại không khí lễ hội, như một điểm kết tinh văn hóa tinh thần làng mạc muôn thủa, xây đắp cho tâm hồn con người một tình yêu quê hương, đất nước.

Ông Phan Thại, chi hội trưởng Hội người cao tuổi thôn Hà Xá, xã Triệu Ái, Triệu Phong

Là vùng gò đồi bán sơn địa, địa hình vùng núi hiểm trở, cây rừng rậm rạp nên trong năm tháng chiến tranh ác liệt, những người giác ngộ cách mạng đã lấy làng Hà Xá làm địa bàn hoạt động liên lạc với cấp trên và tỏa đi các vùng. Nhà thờ họ Hà, thôn Hà Xá không chỉ là nơi  thờ thủy tổ, lưu giữ truyền thống dòng Họ Hà, mà đây còn là nơi thành lập chi bộ Đảng đầu tiên của thôn. Trong giai đoạn tiền khởi nghĩa và những năm tháng kháng chiến, nhà thờ họ  Hà trở thành nơi hội họp, đồng thời là cơ sở làm việc tại địa phương của ông Trần Hữu Dực.

Ông Phan Thanh Cầu, Bí thư chi bộ thôn Hà Xá, xã Triệu Ái, Triệu Phong

Các họ tộc trong làng như họ Hà, họ Phan, họ Trịnh, họ Trần cùng với một số họ phái khác đã cùng nhau đoàn kết xây dựngquê hương an cư lạc nghiệp cho đến ngày hôm nay. Với sự cần cù, chịu thương chịu khó của cư dân trong làng đã biến một vùng đất hoang sơ giáp với rừng già nguyên sinh trở thành một vùng quê sơn thủy hữu tình, sông nước êm đềm, cây cối xanh tươi.

Tiêu điểm

Thưa Qv và Cb, Vào tháng 9/1969, ngay khi nghe tin Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, trong niềm tiếc thương vô hạn của nhân dân cả nước, Chi bộ thôn Hà Xá đã lãnh đạo nhân dân tổ chức lễ truy điệu và để tang Người ngay tại quê nhà. Sau khi đất nước hòa bình, chính quyền địa phương đã xây dựng nơi diễn ra lễ truy điệu năm xưa thành Đền thờ Bác Hồ, và ngày nay đền thờ trở thành “địa chỉ đỏ” để nhân dân viếng thăm và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Trong thời điểm đất nước bị chia cắt thành 2 miền Nam - Bắc từ vĩ tuyến 17, Triệu Phong nói chung và xã Triệu Ái nói riêng nằm trong vùng địch tạm chiếm, bị kìm kẹp hết sức gay gắt. Tuy vậy, tinh thần cách mạng của người dân nơi đây vẫn rất ngoan cường. Vào tháng 9/1969, nhân dân Triệu Ái nghe tin vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc trút hơi thở cuối cùng trong niềm tiếc thương vô hạn của đồng bào, đồng chí, chiến sĩ cả nước và bầu bạn năm châu.

Để tỏ lòng thương tiếc và sự kính yêu đối với Bác Hồ, người dân xã Triệu Ái đã bí mật tổ chức lễ truy điệu Bác. Đúng ngày 25/9/1969, chính tại nơi ngõ nhà ông Phan Tường này, đã diễn ra lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh trước sự ngỡ ngàng của quân địch.

Bà Trịnh Thị Thanh Mão, nguyên Bí thư Chi bộ thôn Hà Xá giai đoạn 1967-1971 chính là người trực tiếp chủ trì tổ chức buổi lễ.

Bà Trịnh Thị Thanh Mão, nguyên Bí thư Chi bộ thôn Hà Xá, xã Triệu Ái, Triệu Phong

Buổi lễ truy điệu đã diễn ra thành công, gây tiếng vang lớn trong toàn tỉnh. Với ước muốn mãi ghi nhớ những năm tháng đấu tranh kiên cường trong vòng vây của địch; nhớ ngày tháng đau thương khi vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc qua đời, năm 2007người dân thôn Hà Xá và chính quyền địa phương đã xây dựng trên mảnh đất này Đền thờ Bác Hồ. Công trình có kiến trúc truyền thống có mái uốn cong 4 phía, bền vững, uy nghiêm. Chính điện đặt tượng thờ của Bác. Tổng thể không gian ngôi đền hiền hòa, nằm gần gũi giữa cây xanh, ruộng lúa.

Anh Phan Danh Tuyển, trưởng thôn Hà Xá, xã Triệu Ái, Triệu Phong

Với giá trị lịch sử to lớn, năm 2004, UBND tỉnh Quảng Trị cấp Bằng Chứng nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh đối với Di tích Ngõ nhà ông Phan Tường, sau này được gọi Đền thờ Bác Hồ. Ngày nay, tại Hà Xá, hơn 90% các hộ gia đình đều treo ảnh Bác ở vị trí trang trọng nhất. Với người dân xã Triệu Ái nói chung và thôn Hà Xá nói riêng luôn cảm thấy tự hào vì Đền thờ Bác Hồ là nơi minh chứng cho truyền thống anh hùng cách mạng và tình yêu thiêng liêng trọn vẹn của mảnh đất và con người nơi đây gửi gắm Người.

Ý kiến từ làng

DẪN: Thưa QV và CB, Nước sạch luôn là nhu cầu thiết yếu của người dân, nhất là người dân khu vực nông thôn. Vậy nhưng, dù chỉ cách thành phố Đông Hà một con sông Vĩnh Phước, đến nay, người dân thôn Hà Xá vẫn chưa được hưởng lợi ích từ công trình nước sạch, hơn 95% hộ gia đình sử dụng nước giếng trong sinh hoạt.

Toàn thôn có hơn 1000 nhân khẩu, nhưng khoảng trên 95% người dân thiếu nước sạch bởi nguồn nước giếng trên địa bàn bị nhiễm phèn và hóa chất ngấm vào đất. Để có nước sinh hoạt hàng ngày, lâu nay, gia đình bà Phan Thị Thuộc cũng như các hộkhác đều phải xây dựng bể lọc thô sơ, nhưng nguồn nước lọc ra cũng không đảm bảo. Dẫu biết vậy, nhưng người dân vẫn phải dùng cho sinh hoạt. Họ không tránh khỏi lo lắng việc sử dụng nước nhiễm phèn lâu ngày có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Thời gian gần đây trên địa bàn có nhiều người bị bệnh hiểm nghèo mà không rõ nguyên nhân.

Bà Phan Thị Thuộc, thôn Hà Xá, Triệu Ái, Triệu Phong: nhà tôi dùng nước giếng khoan từ xưa đến nay, nước ngày càng nhiễm phèn, hóa chất nên chúng tôi vô cùng lo lắng. Nước nấu ăn phải mua, rất tốn kém. Trong thôn đã có nhiều người mắc bệnh ung thư, bệnh ngoài da do dùng nước nhiễm bẩn

Nước giếng nước tuy mới nhưng nguồn nước vẩn đục, do vậy, cứ 2-3 ngày, người dân phải vệ sinh bể lọc nếu không sẽ đóng phèn còn đặc quánh, nước không thể chảy xuống được.

Anh Phan Danh Tuyển, trưởng thôn Hà Xá, xã Triệu Ái, Triệu Phong: Chúng tôi mong nhà nước đầu tư hệ thống nước sạch vào trong thôn để đảm bảo sinh hoạt cho người dân.

Hiện nay nhu cầu dùng nước sạch của người dân trong thôn rất cấp thiết. Mong rằng Nhà nước sớm đầu tư hệ thống cấp nướcđể đảm bảo đời sống cho bà con nơi đây.

ĐÓN XEM: Thôn Hà Xá nằm bên hữu ngạn của sông Vĩnh Phước, được hình thành từ thời chúa Tiên Nguyễn Hoàng.Kiên cường, gan góc trong chiến tranh bao nhiêu, sau giải phóng, chính quyền và nhân dân Hà Xá càng đồng lòng, chung tay góp sức để tiếp tục xây dựng phát triển quê hương, xứng đáng với những giá trị cao đẹp mà các bậc tiền nhân đã để lại. Chuyên mục nét đẹp làng quê phát sóng thứ 6, ngày 4/5, mời qv và cb cùng về thăm làng Hà Xá, xã Triệu Ái, huyện Triệu Phong.