QRTV GIỚI THIỆU: Lễ hội dân gian là khát vọng tinh thần, là sinh hoạt văn hóa làm nên diện mạo của một vùng đất, tạo nên nhân cách, bản sắc riêng của người dân sống trên vùng đất đó. Câu chuyện về một lễ hội đã tồn tạo qua hàng trăm năm nay ở làng Nại Cửu, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị là một minh chứng cho một niềm tự hào, sự cố kết của cộng đồng cư dân vùng lúa nước và là khát vọng phát triển của người dân nơi đây. Phóng sự “ Lễ hôi Kỳ yên làng Nại Cửu” được phát trên sóng truyền hình của Đài PTTH Quảng Trị vào 8h ngày 20/3; 7 h, 18h 40 ngày 21/3 và 11 h ngày 22/3/2023.

NỘI DUNG

Lễ hội dân gian là khát vọng tinh thần, là sinh hoạt văn hóa làm nên diện mạo của một vùng đất, tạo nên nhân cách, bản sắc riêng của người dân sống trên vùng đất đó. Câu chuyện về một lễ hội đã tồn tạo qua hàng trăm năm nay ở làng Nại Cửu, xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị là một minh chứng cho một niềm tự hào, sự cố kết của cộng đồng cư dân vùng lúa nước và là khát vọng phát triển của người dân nơi đây.

                         LỄ HỘI KỲ YÊN LÀNG NẠI CỬU

          Làng Nại Cửu là một làng có bề dày lịch sử khá lâu đời gắn liền với những cuộc "nam tiến" của ông cha, có nhiều thành tựu vẻ vang gắn liền với nhiều tên tuổi của nhiều người được cả nước biết đến. Trải qua trên dưới 500 năm tồn tại và phát triển, đất và người Nại Cửu của 18 thế hệ kế tiếp nhau đã chịu đựng nhiều gian khổ, hy sinh, bền gian, kiên nhẩn, tương thân, tương ái, đùm bọc nhau trong tình làng nghĩa xóm để xây dựng tạo nên cộng đồng Nại Cửu hôn nay, đễ lại bao ngưỡng vọng cho hậu thế.

          Ông Trần Nhân Sinh- Làng Nại Cửu, Triệu Thành, Triệu Phong, Quảng Trị( Nói về truyền thống của làng, tên làng Nại Cửu có ý nghĩa thế nào)

 Tuy chỉ là một làng thuần nông, trầm trải nắng mưa với củ khoai hạt thóc, đời này qua đời khác đối diện với thiên tai bão lũ, nhưng như với ý nghĩa sâu xa tên của làng, người Nại Cửu luôn kiên cường và vươn lên. Từ thời phong kiến cho đến ngày hôm nay nhiều người xuất thân từ làng đã học hành đỗ đạt giữ những chức vụ cao, giúp nước, giúp dân.

Đó là một truyền thống quý báu đáng tự hào và trân trọng của người dân làng Nại Cửu. Truyền thống này chính là xuất phát từ tác động của những sinh hoạt văn hóa lễ hội, của tính hiếu học đúc kết nghìn đời mà ta đang đề cập ở trên lễ hội Kỳ yên ở đình làng Nại Cửu.

Ông Trương Đình Anh- Phân hội trưởng VHVNDG- Hội VHNT Quảng Trị ( Nói về giá trị của Lễ hội Kỳ an Làng Nại Cửu)

Như đã nói lễ hội Kỳ Yên ở đình Nại Cửu diễn ra ngày rằm tháng bảy hàng năm.  Ngày xưa ban tế lễ gọi là ban "Đại hào tộc biểu", thường gồm các lý trưởng, các tộc trưởng, trùm xóm. Ngày nay ban tế lễ gọi là hội đồng gồm Ban điều hành Làng văn hóa, Trưởng thôn, các Tộc trưởng, Đại diện Hội Người cao tuổi…tiến hành họp để tổ chức các bước lễ và phân công người phục vụ lễ

Trước đây, làng Nại Cửu có một kiến trúc văn hóa liên quan đến lễ Kỳ Yên này có tên gọi là Nghè, nằm ở Bèng (vùng đất đầu làng Nại Cửu, tiếp giáp với làng Bích Khê, xã Triệu Long), đây là nơi thờ các vị thần đã nói ở trên (phần mô tả đền thờ, nay đã bị chiến tranh tàn phá). Trước khi đi vào tế lễ Kỳ Yên có ba lễ: Lễ cáo giang sơn, Lễ giết bò lợn để cáo trời đất, quỷ thần (cáo tế sanh) ở sân đình. Lễ thứ hai là lễ nghinh thần tiến hành khoảng giờ mùi ( 2giờ chiều tại Nghè), thành phần tế lễ như trên.

Sau đó, Ban lễ lên tại Nghè để cáo nghinh đánh chiêng trống rước thần về đình. Các kiệu này được rước đi trong tiếng chiêng, trống, sao, kèn rộn rã trên những nẻo đường của thôn làng Nại Cửu.

Ông Lê Văn Tương- Trưởng ban Nghi lễ làng Nại Cửu, Triệu Thành, Triệu Phong, Quảng Trị (Nói về Lễ rước Kiệu)

Về tới đình, giờ Thân (bốn giờ chiều) ban tế tiến hành tế túc yết (cáo sơ bộ). Lễ vật gồm bò hoặc heo (nguyên con) gọi là tế đại hiến, và chỉ có đình làng Nại Cửu mới được tế đại hiến (Theo ý chỉ của vua Đồng Khánh) còn các đình làng khác thì chỉ được phép tế tiểu hiến (thịt vai) hoặc trung hiến (thịt đầu và bốn móng giò). Ngoài bò hoặc heo ra còn có thêm hương hoa, quả, trầm, trà. Ở am thờ Khổng Tử ngoài sân thì cúng gừng muối.

Ông Võ Châu-  Làng Nại Cửu, Triệu Thành, Triệu Phong, Quảng Trị ( Nói về Lễ tại đình làng)

  Lúc "tế túc yết" vị tư chúc đọc bài văn tế Sau khi đọc văn tế xong, chánh tế và bối tế vái lạy, khấn nguyện trước ba bàn thờ thứ hai, thứ ba, thứ tư (tức hai bàn thờ lục tộc và một bàn thờ 11 vị thần) còn bàn thờ phía đông và phía tây không lạy. Tiếp theo chánh tế và bồi tế, dân làng lần lượt vào ba bàn thờ trên để vái lạy với tất cả sự tôn nghiêm và thành kính. Sau tế Túc yết, ban nhạc cổ tấu nhạc các điệu “Lưu Thủy, Hành Vân, Kim Tiền hoặc cổ bản

          Lễ hội Kỳ yên ở đình Nại Cửu cứ ba năm mới tế to một lần còn các năm khác thì tế thường (tế chay), lễ vật cũng đơn giản chỉ là hương, hoa, trầm, trà, rượu, hoa quả mà thôi. Lễ hội Kỳ yên ở Nại Cửu đình thực chất là sinh hoạt văn hóa nhằm thỏa mãn khát vọng tinh thần, là cầu mong cuộc sống yên bình, ấm no, hạnh phúc, là niềm tôn kính hướng về trời đất, hướng về các vị anh hùng có công với nước, các vị khai khẩn lập làng, các vị khai canh, các vị khoa bảng làm rạng danh tổ tiên.

Ông Trương Đình Anh- Phân hội trưởng VHVNDG- Hội VHNT Quảng Trị ( Nói về giá trị của Lễ hội Kỳ an Làng Nại Cửu)

          Lễ hội Kỳ Yên ở đình Nại Cửu phản ánh một đời sống tâm linh hết sức phong phú của dân làng Nại Cửu đúc kết thành một chữ đạo với tất cả ý nghĩa nhân bản nhất của từ này: thành kính, hướng vọng về tổ tiên, về cội nguồn khởi phát làng, biết ơn những vị anh hùng có công với quê hương, đất nước, kính trọng và sùng bái những vị khoa bảng mang lại tiếng thơm muôn thưở làm rạng danh hậu thế. Đó cũng chính là đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt Nam ta.  

                                         THỰC HIỆN

                                          Kịch bản: Việt Hà

Quay phim:  Lê  Hà

                     Lê Tú

                    Thanh Tùng