-Lời:

   Nhắc đến Đakrong của vùng cao Quảng Trị là gợi nhớ đến những đồi núi chập chùng, nối tiếp nhau tạo dựng miền sơn cước và cả những suối sông huyền bí và diễm lệ, như được tuôn chảy  ra từ truyền thuyết đại ngàn (tên phim).

   Sáng nay chúng tôi theo chân các sơn nữ Vân Kiều đi xuống suối bắt cá theo tập tục ngàn xưa của người Vân Kiều. Bà con dân tộc thiểu số vùng cao lâu nay vẫn gắn bó với núi rừng, sông suối. Họ vẫn coi thiên nhiên hoang sơ và hào phóng là ngôi nhà thứ hai của mình để có thể từ đó kiếm cái ăn, cái mặc cho cuộc mưu sinh nhiều khi đơn giản của đồng bào nơi đây. Việc săn bắn, hái lượm và xuống nước tìm thức ăn cho mình là một công việc quen thuộc của cư dân vốn vẫn quen thuộc với nếp sống tự cấp tự túc xưa kia, khi mà văn minh cơ khí và những sự tiện ích chưa làm núi rừng thay đổi, đến nay vẫn còn lại trong cuộc sống và sinh hoạt hàng ngày của người dân nơi đây. Họ coi đó là lẽ sống tự nhiên, con người hòa hợp với thiên nhiên như là một năng lực nhân tính, bẩm sinh của con người vùng cao. Nếu ngôi nhà nhỏ của họ là nhà sàn làm mái ấm thì ngôi nhà lớn của họ là núi rừng, sông suối, là thiên nhiên bao dung và minh triết. Và họ không thể sống xa, sống thiếu những điều thân thuộc như cơm ăn nước uống, như khí trời để thở. Và đó là tự do thiêng liêng từ bao đời nay của đồng bào miền núi. Ở đó họ được là chính mình như tổ tiên từ muôn kiếp trước.

*Hồ Thị Lan, thôn Phú An, xã Hướng Hiệp, nói

*Phan Thị Thanh Diện, thôn Phú An, xã Hướng Hiệp, nói

   Đời sống phóng khoáng và luôn gần gụi với thiên nhiên, coi thiên nhiên như một người mẹ vĩ đại đã thiên phú cho đồng bào nơi đây những bản năng sinh tồn thiện lành và mãnh liệt, trong đó có công việc mà dưới xuôi hay gọi chữ nghĩa là nữ công gia chánh, như việc dệt thổ cẩm của những người phụ nữ Vân Kiều, Pa Kô. Họ tỉ mẫn dệt áo  bằng những nguyên liệu thô sơ. Nhưng với bàn tay và con mắt tài hoa, họ dệt cả những ước mơ của mình, của gia đình, dòng họ, bản làng vào từng sắc màu và và sợi vải. Để rồi cuộc sống lần lượt thăng hoa những sắc màu của núi dưới bàn tay khéo léo của những người phụ nữ đã thường xuyên tô điểm núi rừng Quảng Trị.

   Sông Đakrong là dòng sông chính của vùng cao Quảng Trị, chảy qua hai huyện miền núi là Hướng Hoá và Đakrong. Cho dù có những tên gọi khác nhau nhưng đây là dòng sông cái, sông mẹ với bà con Vân Kiều, Pa Kô. Dòng sông mùa đông thì dữ dội, đục ngầu, mùa hè thì trong xanh, êm đềm chảy qua những năm tháng buồn vui của vô vàn đời người trên rẻo cao xa xôi và huyền bí. Chính tên gọi dòng sông cũng bắt đầu từ một câu chuyện cổ để đến hôm nay tên gọi dòng nước trong xanh vẫn nhuốm màu truyền thuyết, để đọng lại trong tâm khảm những người nặng nghĩa với vùng cao.

*Anh Hồ Phương, Phó chủ tịch Hội Chữ thấp đỏ huyện Đakrong, nói

   Dòng sông mang khát vọng bao đời về tình yêu, hạnh phúc và công lý đã luôn như một lời nguyền của trời đất mênh mông về những cuộc đời, những yêu thương, hội ngộ, những đau khổ, chia xa; là những thổn thức khôn nguôi của tâm hồn phía núi, là những ước mơ về cuộc sống an lành. Tình yêu, những trải nghiệm vui, buồn, sướng, khổ như dòng nước uốn quanh lúc ẩn lúc hiện làm nên gương mặt đại ngàn, trầm tư và không dễ hiểu trong một sớm một chiều, vì nó chứa đựng rất nhiều những triết lý nhân văn, những vẻ đẹp có thể không hào nhoáng nhưng vẫn có hàm chứa bao điều bổ ích mà chúng ta có lẽ khó lòng  hiểu hết chiều sâu và nội lực của núi rừng.  

*Anh Hồ Phương,Phó chủ tịch Hội Chữ thấp đỏ huyện Đakrong, nói

Núi rừng, sông suối của vùng cao vẫn hiển hiện mỗi ngày với những dáng vẻ, sắc

màu không giống nhau và cũng khó lòng lẫn lộn nếu như con người chịu khó ngắm nhìn và cảm nhận. Núi có đời của núi, sông có phận của sông, người có câu chuyện như huyền thoại rồi hóa thân vào sông núi mà ký thác nỗi niềm.

   Đakrong huyền bí, một vùng cao của lễ hội, các sinh hoạt văn hóa đặc trưng của miền núi cao, của miền tây Quảng Trị, của những bản làng, khe suối thấp thoáng dọc ngang, là hiện thân máu thịt của quê hương đất nước, cả ở những nơi xa xôi, hẻo lánh tưởng chừng như không có dấu chân người. Nhưng dù vậy đại ngàn  sinh khí tràn đầy sức sống và vững chãi giữa núi non hùng vĩ và sông suối gập ghềnh. Tất cả gọi mời khám phá chiều sâu của núi rừng khi chúng ta có dịp trải nghiệm một lần, một thoáng  Đakrong chắc có lẽ còn nhiều duyên nợ. Xin Tạm biệt và hẹn ngày trở lại để gặp lại dòng sông soi bóng mặt đại ngàn.

( Cho nhạc nền Vân Kiều, đầu, cuối, và đoạn nghỉ đọc)