Ký:

                              MỘT VÙNG QUÊ YÊU NƯỚC VÀ CÁCH MẠNG.

                                                                                                  (Xuân Dũng)

   Làng quê An Hưng thuộc thị trấn huyện lỵ  theo đơn vị hành chính còn được gọi là khu phố 8, thị trấn Cam Lộ nhưng người dân ở đây vẫn thích gọi tên gốc của quê cha đất tổ. Làng An Hưng được xem là một trong những làng lớn ở vùng quê Cam Lộ. Làng có đến 275 hộ với hơn 1000 khẩu. Mấy thế kỷ qua con dân An Hưng dù đi đâu về đâu cũng luôn hướng về nguồn cội, để xứng đáng là những người luôn coi trọng truyền thống: "Cây có cội, nước có nguồn",  "Chim có tổ, người có tông".

   Trải qua nhiều đời và các cuộc chiến tranh ác liệt bậc nhất thế kỷ XX, những cây cổ thụ bên cạnh đình làng vẫn sừng sững hiên ngang như là minh chứng của sức sống quê hương An Hưng trường tồn và bất diệt. Đầu xuân, bà con dân làng hội ngộ ở đình với tâm nguyện hướng đến tiền khai khẩn, hậu khai canh, có công với làng với nước. Câu chuyện về An Hưng cũng như bao làng quê khác luôn hướng tới những bậc tiền nhân, những kẻ khuất mặt khuất mày không nơi nương tựa khói hương được thờ phụng ở miếu Âm Hồn. Đời sống văn hóa tâm linh đâm chồi bén rễ để hướng đến  cuộc đời bình an và no ấm. Tên gọi An Hưng đã gởi gắm ước nguyện từ ngày xưa cho đến bây giờ đã thành mỹ tự của làng được trao truyền từ đời này sang đời khác như là một bảo vật vô giá của hương thôn.

*Ông Nguyễn Văn Thuận, trưởng làng An Hưng, TT Cam Lộ, cho biết (băng)

   Trong không khí họp mặt, nghệ sĩ chân quê cũng cao hứng xuất khẩu thành thi gởi tặng mọi người.

*Ông Hoàng Hữu Phúc, một người dân làng An Hưng tâm tình (băng)

   Nếu tìm hiểu kỹ về vùng đất An Hưng thì sẽ thấy đây là mảnh đất hội tụ anh hùng hào kiệt ngày xưa như danh nhân Khóa Bảo Nguyễn Hữu Đồng, tiếp đó là nhà cách mạng Hồ Chơn Nhơn. Hiện tại làng quê này vẫn còn lưu giữ một ngôi nhà tưởng niệm danh nhân Khóa Bảo và cũng là từ đường của ông được cháu con và dân làng luôn thành kính khói hương ngưỡng vọng. Danh nhân Khóa Bảo là một trong những niềm tự hào của phong trào Cần Vương trên đất Quảng Trị, một người văn võ song toàn. Khi không thể cầm kiếm giết giặc, ông về An Hưng-Cam Lộ  mở trường dạy học và quyết tâm chống xâm lược đến cùng. Tấm gương này còn mãi với muôn sau.

*Ông Phan Sĩ Lộc, hậu duệ danh nhân Khóa Bảo, nói (băng)

      Hồ Xuân Lưu có tên trong nhiều cuốn lịch sử Đảng bộ địa phương cấp huyện, cấp tỉnh (thành phố), ngoài ra ông còn hiện diện trong một cuốn sách khá đồ sộ : "Từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam" của các tác giả Nguyễn Q Thắng và Nguyễn Bá Thế, NXB Khoa học xã hội, 1991. Ông sinh năm 1914, hy sinh năm 1957, quê gốc ở Cổ Thành, Triệu Phong, Quảng Trị nhưng gia đình lên sinh cơ lập nghiệp ở huyện Cam Lộ. Ông là em ruột của nhà cách mạng, liệt sĩ  Hồ Chơn Nhơn hy sinh tại nhà tù Buôn Ma Thuộc năm 1937.

   Và tôi chợt nhớ đến câu chuyện về tình đồng chí, nghĩa đồng bào của những người yêu nước thương nòi trong những ngày nếm mật nằm gai mà tôi có lần được đọc. Nói đến Hồ Xuân Lưu, đồng chí Lê Duẩn kể: “Hồi ấy tôi và anh Hồ Xuân Lưu đi ra công tác ở Vĩnh Linh, bà con ta ở Vĩnh Linh hàng ngày ăn toàn sắn, rất ít cơm, có khách đến thì có mời một bát nhỏ cơm thôi. Anh Hồ Xuân Lưu con nhà có khá hơn tôi một chút. Tôi nhường cơm cho anh Lưu ăn, còn tôi ăn sắn. Khi về nhà, anh Lưu thưa với mẹ: “Mạ ơi, con đi công tác với anh Ba, anh Ba nhường cơm cho con ăn, còn anh thì chỉ ăn sắn”. Bà mẹ anh Lưu khóc và gọi tôi lên cho hai trăm đồng bạc (bạc Đông Dương hồi bấy giờ). Nhờ có 200 đồng bạc đó mà chúng tôi mở được nhà sách Thuận Hoá ở Huế. Ở đó tôi đã huấn luyện được một số cán bộ cho Đảng, và cũng nhờ đó tôi có điều kiện về tài chính để đi ra Bắc vào Nam”.

     Sau ngày chia đôi đất nước, ông vào Sài Gòn hoạt động bí mật, là Bí thư Đặc khu ủy Sài Gòn-Chợ Lớn, lấy tên là Trần Quốc Thảo. Đây có thể coi là giai đoạn cam go bậc nhất của cách mạng miền Nam. Đầu năm 1957, ông bị địch bắt và giam ở nhà lao Phú Nhuận và bị tra tấn. Vào 16/10/1957 ông trút hơi thở cuối cùng trong chốn lao tù.

   Hiện ở Quảng Trị có tên đường, trường mang tên Hồ Xuân Lưu, còn ở TP.Hồ Chí Minh thì lại có tên đường, tên trường mang tên Trần Quốc Thảo. Hiện tượng độc đáo một con người, hai tên đường khác nhau có lẽ chỉ có ở Việt Nam do những đặc thù lịch sử cách mạng Việt Nam.

   Với những người lần đầu đến An Hưng sự bất ngờ không chỉ dừng tại đó. Bởi trên mảnh đất này còn có ngôi nhà lưu niệm và thờ phụng nhà thơ lớn Chế Lan Viên do gia đình tạo dựng bên cạnh nhà lưu niệm do nhà nước kiến tạo ở Cam An gần Ngã Tư Sòng. Ngôi nhà lưu niệm nhà thơ nổi tiếng dựa lưng vào sông Hiếu quay mặt hướng Nam, hòa mình trong thiên nhiên cây cỏ ở An Hưng như phảng phất hồn vía đâu đây của một người con quê hương Cam Lộ.

   Qúa trình An Hưng từ làng lên phố là một chặng đường khá dài và đó điều tất yếu ở những địa bàn nhất thiết phải đô thị hóa cho phù hợp với điều kiện cụ thể và xu hướng phát triển của địa phương. Điều đáng nói là dù văn minh, tiến bộ đến đâu thì những điều hay lẽ phải của dân gian, những đạo lý truyền thống tốt đẹp của cha ông cần được gìn giữ, tô bồi. Mỹ tục phải giữ lấy, hủ tục phải phê phán xóa bỏ. Từ đó mới có thể phát triển bền vững về kinh tế xã hội nhưng vẫn giữ được bản sắc văn hóa của riêng mình.

Trong niềm hứng khởi, vùng quê An Hưng dù trong quá trình đô thị hóa vẫn giữ được nét quê gốc rễ, tạo nên gương mặt văn minh và xinh tươi nửa phố nửa làng rất cuốn hút những ai ghé lại qua đây dù chỉ một lần. Những con đường ngang dọc tạo nên điểm nhấn giao thông, những ngôi nhà ẩn mình sau cây cối yên bình đến lạ. Vạn vật dù có thể vôn ngôn nhưng chứa đựng một sức sống thanh tân làm say đắm lòng người.

*Ông Bùi Văn Duyên, bí thư chi bộ An Hưng, nói (băng)

   Nhiều hy vọng tốt lành và cả niềm tin vững vàng vào tương lai của mảnh đất An Hưng.