Phóng sự chuyên đề: Phát sóng CN, ngày 12.3.2023

PTV: Thưa Quý vị và các bạn! Đối với hợp tác xã (HTX), chuyển đổi số là quá trình thay đổi từ mô hình hoạt động truyền thống sang mô hình hệ sinh thái liên kết hiệu quả quá trình sản xuất, kinh doanh, hoạt động áp dụng công nghệ mới, là giải pháp quan trọng, phù hợp với xu hướng tất yếu để hợp tác xã nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất, tham gia vào chuỗi giá trị. Quảng Trị là một trong 3 tỉnh trong cả nước được chọn làm thí điểm thực hiện chuyển đổi số trong HTX nông nghiệp. Phải khẳng định rằng quá trình chuyển đổi số của các HTX nông nghiệp Quảng Trị đã mang lại nhiều hiệu quả thiết thực, giúp cho hợp tác xã tìm kiểm được một mô hình hoạt động kinh doanh linh hoạt hơn, vừa tiết giảm chi phí, vừa tối ưu nguồn lực. Tuy nhiên, chuyển đổi số trong HTX nông nghiệp Quảng Trị cũng đang trong giai đoạn bước đầu và diễn ra còn chậm với nhiều khó khăn, thử thách. Mời Quý vị và các bạn cùng tìm hiểu vấn đề này qua phóng sự sau đây:

NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG QUÁ TRÌNH CHUYỂN ĐỔI SỐ CỦA CÁC HTX NÔNG NGHIỆP

Toàn tỉnh Quảng Trị hiện có 319 HTX, 01 Liên hiệp HTX hoạt động theo Luật HTX 2012, trong đó có 291 HTX nông nghiệp, 28 HTX phi nông nghiệp. Tổng số thành viên trong các HTX là 95.423 thành viên. Để phù hợp với xu thế mới, quá trình chuyển đổi số đã được các HTX tiếp cận như ứng dụng các nền tảng công nghệ vào sản xuất và tổ chức hoạt động của hợp tác xã, kết nối sản xuất, tiêu thụ, thích ứng với nhu cầu thị trường...

HTX nông nghiệp sạch Đông Triều, xã Triệu Tài, huyện Triệu Phong là một trong những HTX ứng dụng  công nghệ hiện đại trong sản xuất miến rau, củ quả và bột sấy lạnh các loại. Được thành lập từ tháng 5 năm 2018 mục tiêu của HTX là cùng chung tay với bà con nông dân  đưa tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất nhằm tạo ra những sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, nông sản sạch. Để thực hiện điều này, HTX nông sản sạch Đông Triều đã đầu tư mua mới máy móc thiết bị tiên tiến chế biến các sản phẩm nông nghiệp thành các sản phẩm công nghiệp có giá trị gia tăng cao, bảo quản lâu dài, đáp ứng thị hiếu khách hàng. Với phương châm đưa sản phẩm sạch từ khâu chế biến đến bàn ăn của khách hàng, HTX Đông Triều đã trực tiếp canh tác các loại rau màu theo hướng hữu cơ, tiếp thu công nghệ nuôi trồng nông sản tiên tiến của bạn bè trong nước và nước ngoài, sử dụng các chế phẩm vi sinh không làm ảnh hưởng đến môi trường, xây dựng hệ thống tưới tiêu tự động. Tất cả quá trình này được HTX Đông Triều thực hiện hiệu quả, tuy nhiên khi áp dụng chuyển đổi số trong sản xuất kinh doanh cũng mang lại không ít khó khăn cho HTX.

P/v: Chị Trần Thị Ánh Hương- HTX Đông Triều, Triệu Tài, Triệu Phong, Quảng Trị.

(chi phí tạo ra 1 sản phẩm quá lớn, mất thời gian, người tiêu dùng vẫn chưa thông thái khi lựa chọn sản phẩm…)

Hiện nay chuyển đổi số của các HTX trên địa bàn tỉnh ở từng lĩnh vực có sự khác nhau từ các HTX nông nghiệp áp dụng công nghệ cao trong canh tác, nuôi trồng, bảo quản, phần mềm quản lý đến các HTX nông nghiệp bán các sản phẩm trên nền tảng thương mại điện tử, sử dụng website để giới thiệu, quảng bá, bán hàng, thực hiện phương thức tiếp thị trên các nền tảng số, quảng cáo trên Facebook, Google... Tại HTX Phú Hưng, Ban quản trị đang ứng dụng phần mềm quản lý và chăm sóc rừng trồng, theo đó, thành viên được phân công quản lý và bảo vệ rừng báo cáo công việc mình đang làm không phải bằng lời nói, bằng văn bản giấy.. mà qua hình ảnh trực tiếp được chụp và sao lưu và chuyển tải về Ban quản trị HTX để báo cáo thông qua phần mềm định vị bằng vệ tinh về địa điểm, hình ảnh và thời điểm tác nghiệp trên rừng bằng hình ảnh.

Còn với người trồng cam tại vùng đồi K4 của HTX Phú Hưng, chuyển đổi số đã được ứng dụng từ việc lắp đặt hệ thống camera vừa chống trộm lại phát hiện sâu bệnh, lắp đặt hệ thống tưới tiêu tự động, hay hệ thống điện mặt trời chiếu sáng. Nhiều năm qua, cam K4 đã khẳng định được thương hiệu khi HTX Phú Hưng đã xây dựng trang website riêng của HTX, góp phần quảng bá, giới thiệu, tiêu thụ sản phẩm; người trồng cam cũng đã dán tem truy xuất nguồn gốc cam k4, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi lựa chọn sản phẩm. Cũng giống như thực tế 1 số HTX khi thực hiện chuyển đổi số hiện nay, HTX Phú Hưng cũng đối mặt với không ít vấn đề trong quá trình chuyển đổi số.

P/v: Ông Lương Trung Quốc- Phó Chủ tịch UBND xã Hải Phú, Hải Lăng, Quảng Trị

(Khó khăn vì vùng đồi K4 ko có internet)

P/v: Ông…….HTX Phú Hưng,  Hải Phú, Hải Lăng, Quảng Trị

(chi phí lắp đặt hệ thống tưới tiêu, camera lớn; chưa đc tập huấn về chuyển đổi số..)

Chuyển đổi số trong phát triển HTX nông nghiệp là vấn đề mới, đòi hỏi phải được bắt đầu từ sự chuyển đổi trong nhận thức, hành động của mỗi cán bộ quản lý, thành viên của hợp tác xã. Trong khi đó, thực tế cho thấy hầu hết các HTX nông nghiệp đang hoạt động với phương thức thủ công, truyền thống, cơ bản vẫn theo kinh nghiệm, ngại thay đổi, ngại tiếp cận công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành. Đặc biệt, để chuyển đổi số thành công, vấn đề cốt lõi là thay đổi nhận thức của các thành viên của HTX.

P/v: Ông Văn Viết Tài-Phó Giám đốc HTX Phú Hưng,  Hải Phú, Hải Lăng, Quảng Trị

(ý thức của người dân về chuyển đổi số còn hạn chế)

Dù chuyển đổi số là xu thế nhưng mới được thực hiện ở một số ít HTX nông nghiệp và mới dừng ở mức độ đơn giản. Trong đó, chi phí đầu tư cho các giải pháp ứng dụng chuyển đổi số và duy trì vận hành còn khá cao đối với HTX khiến vấn đề này trở thành thách thức lớn đối với các HTX có quy mô nhỏ, nguồn vốn cho đầu tư, kinh doanh hạn hẹp, nguồn nhân lực tại chỗ của các HTX hầu hết không đáp ứng được những điều kiện về kỹ năng số do phần lớn chưa được đào tạo, tập huấn về chuyển đổi số, kỹ năng số.

P/v: Ông Nguyễn Văn Chiến - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Quảng Trị

Chuyển đổi số được đánh giá là đòn bẩy quan trọng, tạo ra những cơ hội giúp khu vực kinh tế tập thể, HTX phát triển. Nhiều hợp tác xã (HTX) đã tiếp cận chuyển đổi theo mô hình HTX kiểu mới, linh hoạt, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, thích ứng với nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, chuyển đổi số tại các HTX muốn thành công cần thay đổi tư duy từ sản xuất truyền thống sang ứng dụng công nghệ; đồng thời phù hợp với từng HTX về cơ sở hạ tầng, trình độ nhân lực...

P/v: Chị Trần Thị Ánh Hương- HTX Đông Triều, Triệu Tài, Triệu Phong, Quảng Trị.

(mong muốn…)

P/v: Ông Nguyễn Văn Chiến - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Quảng Trị

(Giải pháp của Liên minh HTX Quảng Trị)

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu của sự phát triển. Thực tế cho thấy, việc ứng dụng chuyển đổi số, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến trong quản lý vận hành và tiêu thụ sản phẩm đã và đang mang lại nhiều lợi ích cho các HTX. Với những giải pháp của các ban ngành liên quan về chuyển đổi số của các HTX nói chung và HTX nông nghiệp nói riêng sẽ góp phần quan trọng vào việc đổi mới phương thức hoạt động phù hợp với thực tiễn và hướng đến nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh trong thời gian đến.