KHÁM PHÁ THẾ GIỚI: NHỮNG CẢNH QUAN KỲ VỸ CỦA THẾ GIỚI TẬP 1: NEW ENGLAND – PHẦN 2
Danh mục
Khám phá thế giới
NỘI DUNG

KHÁM PHÁ THẾ GIỚI: NHỮNG CẢNH QUAN KỲ VỸ CỦA THẾ GIỚI

TẬP 1: NEW ENGLAND – PHẦN 2

Hành tinh của chúng ta luôn luôn thay đổi. Mỗi năm, mùa màng cũng thay đổi và sự sống cũng từ đó biến đổi theo. Nhưng ở nhiều nơi, sự thay đổi diễn ra trên một quy mô rộng lớn, đến nỗi có thể thấy từ ngoài không gian. Trong chương trình này, chúng tôi sẽ tiết lộ 3 trong số những biến đổi kỳ diệu nhất. Quần đảo Svalbard - trong vòng vài tuần tới, vùng đất băng giá này sẽ ngập tràn sự sống. Đồng cỏ Okavango ở Châu Phi - một vùng đất khô cằn sẽ biến đổi thành một kỳ quan nước kỳ diệu. Và những khu rừng bí ẩn ở New England – lại như bùng nổ trước sự rực rỡ của sắc màu. Các sinh vật luôn tìm ra những cách đáng kinh ngạc nhất để có thể tồn tại….ngay ở những vùng đất thay đổi nhanh nhất trên hành tinh.

 

NHỮNG CẢNH QUAN KỲ VỸ CỦA THẾ GIỚI

TẬP 1: NEW ENGLAND – PHẦN 2

 

New England - quê hương của những cánh rừng rực rỡ nhất của nước Mỹ. Trải dài qua 6 tiểu bang.....từ Maine ở phía bắc đến Connecticut ở phía nam. Mỗi năm, hàng triệu người lại đổ về đây để chứng kiến một những khung cảnh kỳ vĩ nhất của hành tinh, mà ở đây người ta gọi là Mùa Thu. Lúc này hàng tỉ cây biến đổi sắc màu thành đỏ, cam và vàng kim. Không có nơi nào trên Trái đất lại giống ở đây. Nhưng dù đẹp đến thế, ẩn trong nó vẫn có những cuộc chiến khốc liệt. Cuộc chiến này đồng thời lại nắm giữ bí mật của những màn trình diễn đẹp mắt nhất trong rừng.

 

Tháng Bảy - 3 tháng nữa là đến mùa Thu - Nhiệt độ hiện là 26°c

 

Bây giờ là đầu mùa hè. Nhiệt độ ban ngày đang là trên 20°C, thời tiết ấm này có thể lôi kéo loài vật khó hiểu nhất của New England ra ngoài. Đó là rắn đuôi chuông. Nó đang ẩn giữa giữa lớp lá cây. Vì từng là một nỗi sợ, nên chúng bị giết với số lượng lớn. Giờ đây, rắn đuôi chuông đã trở lại, lên đến vài trăm con sống trong khu rừng này. Dùng chiếc lưỡi của mình, một con rắn đực lớn đang tìm mùi của con mồi. Nó vừa phát hiện một khúc cây có mùi của loài gặm nhấm. Cuộn mình như một cái lò xo, nó chờ đợi. Dù là một trong những kẻ đi săn nhanh nhất hành tinh, đôi khi nó cũng vuột mất mục tiêu. Nhưng nó vẫn rất kiên nhẫn. Sau 15 giờ đồng hồ, con rắn vẫn nằm yên ở chổ đó. Nó ngay lập tức rút răng nanh lại, không muốn tấn công con mồi nữa. Bởi sẽ không lâu nữa, nọc độc sẽ phát tán. Nó lần theo mùi của con chuột để nhận phần thưởng cho mình. Chỉ với con chuột này, nó sẽ thỏa mãn cơn đón trong vài tuần.

 

Bây giờ là cao điểm của mùa hè, những chiếc lá đang hoạt động hết công suất, biến ánh sáng mặt trời thành đường. Đây cũng là lúc chúng phải đối diện với cuộc chiến lớn nhất của mình. Hằng tỉ con sâu đang tấn công. Cây cối cũng sẽ làm mọi thứ để chống lại cuộc tấn công. Chúng tăng nồng độ đậm đặc của tannin trên mặt lá. Nhưng dù là thế, nó cũng không ngăn được một con sâu đang đói. Chỉ dài vài milimet, con sâu ăn lá này đào đường hầm dưới lớp da của lá, để tránh khỏi vị đắng của chất tannin và ăn chất dịch ngọt bên trong. An toàn dưới lớp lá, con sâu ăn liên tục các chất diệp lục, khiến cho chiếc lá không còn tiết ra được chất đường cần thiết để duy trì sự sống. Chỉ trong hai ngày, nó rời đi để lại những đường hầm phá hoại, và sự thèm ăn của nó không có dấu hiệu chậm lại. Hầu hết các loại côn trùng khá to lớn nên không thể chui vào trong chiếc lá được, do vậy, chúng phải hết sức cẩn thận khi chọn cách tấn công. Nhiều con cẩn thận chỉ ăn giữa các gân lá, tránh những vùng có nồng độ tannin cao..... để lại chiếc lá trơ xương sau đường đi của chúng. Lũ sâu bướm càng lớn thì càng xử lý nhiều hơn các hóa chất khó chịu có trên lá. Và khi tập trung thành đàn, bầy sâu bướm có thể giải quyết chiếc lá trong vài phút. Nhưng chính chúng cũng có thể dễ dàng thành mồi cho bầy chim. Vì thế, ngụy trang là chìa khóa cho thàng công. Một số con giả làm loài động vật nguy hiểm của New England để đánh lạc hướng thú săn mồi. Loài sâu bướm phượng có hai chấm mắt như con rắn. Còn con sâu bướm đêm này hóa trang thành một con nhện to lớn. Và bộ lông của con sâu này lại làm khó cho những kẻ muốn ăn lớp thịt mềm của nó. Nhưng đỉnh cao của sự nguy trang vẫn là hóa trang thành các bộ phận của lá cây mà chúng vừa ăn. Nhiều loại sâu bướm của New England trông chẳng khác gì một chiếc lá sắp hỏng. Dùng cơ thể lắp vào các khoảng trống, để lũ chim không thể phát hiện được mình.

 

New England là nơi tập trung những đàn sâu bướm. Nhưng có một loài săn mồi mà sâu bướm không thể trốn được. Bởi vì ở đây, cây có đồng minh. Một đội quân đang được huy động. Chúng là loài kiến Allegheny sống dưới đất, những những nhành cây là khu vực đi săn của chúng. Được mệnh danh là sư tử trên những chiếc lá, kiến đi săn theo đàn..... cắt tỉa những sợi lông của con sâu, để chúng có thể lấy các chất dịch nhiều đường…... cho đến khi con sâu bướm khô đi. Nhưng đây không phải là thức ăn cho chúng. Trong một chiếc tổ dưới đất, hơi nóng của mùa hè đang ấp trứng cho thế hệ kiến tiếp theo. Chất dinh dưỡng lấy được từ sâu bướm là thứ hoàn hảo nhất để chăm sóc bầy kiến đang lớn, đó là thứ dinh dưỡng nhiều đường mà sâu bướm lấy được từ lá cây. Sẽ sớm thôi, chúng sẽ mở rộng quy mô của đế chế. Mỗi năm, đàn kiến đào hàng kilomet đường hầm và đào được số lượng đất lên đến 30 tấn trên mỗi hecta. Hoạt động này cũng giúp tơi xốp đất và làm mục rữa những chiếc lá rụng, khiến cho đất thêm màu mỡ. Cây cối sống ở vùng đất màu mỡ và được bảo vệ sẽ sinh ra nhiều đường, chúng sẽ tỏa rộng lơn, lá cũng sẽ được sống lâu hơn trên cành suốt cả mùa Thu.

 

Dù cho những cuộc chiến âm ỉ giữa cánh rừng, hàng tỉ chiếc lá vẫn tiếp tục sản sinh ra đường. Lượng đường đó được vận chuyển xuống thân cây, nơi đó chúng được tích trữ lại để thay thế cho nguồn dự trữ của cây. Mỗi cây sẽ tăng thêm đến 100kg trọng lượng sau một năm. Chim gõ kiến bụng vàng đã thu hút được một con mái, và trong tổ của mình, chúng đã có thêm 4 chim non mới được vài ngày tuổi. Cứ mỗi giờ đồng hồ, chim bố mẹ phải mang thức ăn về 20 lần. Chúng kiệt sức khi phải chăm sóc cho bầy con. Nhựa cây mùa hè ngọt hơn, nên thu hút nhiều đám côn trùng đến. Vì thế mà chim bố phải liên tục đục các lỗ - vì lớp nhựa rỉ ra trở thành mồi dụ cho bầy côn trùng. Và ngay cả đồng minh thân của của cây là bầy kiến cũng không cưỡng lại được sự ngon ngọt của lớp nhựa này. Để phát triển, bầy chim con cần được cung cấp protein. Và những con côn trùng chứa nhiều đường cung cấp đến 2/3 lượng thức ăn trong mùa hè của chúng. Nhờ được ăn côn trùng liên tục, nên bầy chim non này có thể tăng trọng lượng gấp 16 lần trong vòng 4 tuần. Và chúng đã tự học được nghệ thuật gõ cây cho riêng mình. Trong khoảng thời gian 3 tháng, chúng bắt đầu rời bỏ khu rừng lạnh để xuôi về phương Nam ấm áp. Đây cũng là cơ hội cho cây cối khôi phục lại những tổn thương trước khi mùa hè kết thúc.

 

Tháng Tám – Một tháng nữa là đến mùa Thu – Ngưỡng nhiệt độ là 18°c

 

Con rắn đuôi chuông cái này đã tắm nắng trong 3 tháng, nhưng nhiệt độ ban ngày giờ giảm xuống chỉ còn 14°C. Là loài máu lạnh, nó là kẻ đầu tiên trong rừng cảm nhận được cái lạnh trong không khí khi ngày bắt đầu lên. Nó đã quá lớn và không vừa với bộ da hiện tại nữa, và chỉ cần một cú ngáp lớn sẽ làm bộ da long ra. Sau đó, nó sẽ cọ mình vào những cành cây khô để lột hết lớp da cũ. Loài đi săn chết người này đã sẵn sàng. Ẩn náu ở một nơi an toàn, đặc biệt thích hợp để ngụy trang. Nó chờ đợi. Trong đêm nay, sau nhiều tháng chuẩn bị đã đến hồi kết. Nó sinh được 7 con rắn con. Dài chỉ 20cm, nhưng rắn con đã có bộ răng nanh chứa nhiều nọc độc. Khác với các loài rắn khác, rắn đuôi chuông mang các con trong người để giữ ấm. Và một con nữa đang được sinh ra. Công việc của rắn mẹ vẫn chưa dừng ở đó. Tình mẫu tử của nó rất mạnh mẽ. Có người mẹ hung dữ nhất trong rừng, chắc hẳn là sẽ rất ít kẻ dám đe dọa những con rắn con. Từng con một, chúng cuộn tròn vào lòng mẹ. Chẳng mấy chốc, thời tiết mùa Thu mát mẻ khiến rắn đuôi chuông ở New England phải đưa đàn con xuống những chiếc tổ dưới lòng đất, ở đó chúng sẽ cùng ngủ đông với nhau cho tới khi mùa Xuân đến.

 

Ngày ngắn đi và thời tiết mát mẻ tạo ra một sự thay đổi về hành vi của các loài động vật lớn ở New England. Con nai sừng suốt một năm đã phát triển bộ gạc của mình, và giờ đây chúng bắt đầu gây ấn tượng. Và cuối cùng, những con nai cái cũng mở lòng. Nhưng có một số con nai lại may mắn hơn những kẻ khác. Con đực trẻ này đã theo đuổi một con cái suốt nhiều tuần với hy vọng nó sẽ được để mắt tới. Đây là một công việc mệt mỏi, và càng tệ hơn đó là con cái này vẫn đang bận nuôi hai con nhỏ. Nhưng với đôi gạc như thế này, làm thế nào con cái có thể cưỡng lại được? Nó quyết định thêm một bước táo bạo, trước khi một con đực khác lớn hơn tiếp cận. Liếm mép để bày tỏ ý định. Khó lòng để cưỡng lại trước mùi hương của con nai cái. Đây không phải là phản ứng mà con đực mong đợi. Việc đi tiểu cho nó thấy con cái chưa sẵn sàng. Sau nhiều tuần tán tỉnh, sự kiên nhẫn đôi khi vẫn không được đền đáp. May mắn thay, mỗi năm, nhờ dưỡng chất từ cánh rừng, bộ gạc của nai sẽ ngày càng phát triển. Và hy vọng trong lần tới, gạc của nó sẽ đủ lớn để gây ấn tượng với con cái kén chọn này.

 

Tháng Chín - Mùa thu bắt đầu đến - Nhiệt độ giờ còn 8°c

 

Với nhiệt độ bây giờ liên tục dưới ngưỡng 10°C, những chiếc lá không còn hoạt động hiệu quả như trước. Và chưa đầy 12 tiếng phơi mình dưới ánh nắng trong ngày, thời gian chúng sản sinh ra đường sẽ ít đi. Rồi cũng đến thời điểm chúng không thể tự chăm sóc mình được, và từng cây phải trút hết lá cho mùa Đông sắp tới. Ban đầu, các ảnh hưởng rất nhỏ. Từng chiếc lá chuyển sang màu vàng. Như các nhà máy bị đóng cửa, các sắc tố xanh bên trong mỗi tế bào bị loại đi. Cây tận dụng tất cả những gì có thể, mang theo nó trong lớp nhựa dự trữ ở thân cây. Thời tiết lạnh đẩy nhanh quá trình rụng lá, cho đến một phép của mùa Thu biến tất cả toàn bộ cánh rừng thành một màu vàng. Nhưng đó chỉ là màn khởi đầu của quá trình biến đổi kỳ diệu này. Mùa thu ở New England. Khi cây cối chuẩn bị cho mùa Đông sắp đến, một số cây nhân cơ hội để đảm bảo tương lai cho thế hệ sau của mình. Chúng thả hàng triệu hạt phong có cánh và hạt sồi. Nhiều hạt sẽ được an toàn bên dưới lớp lá rụng, chờ sự xuất hiện của hơi ấm mùa Xuân. Nhưng chúng đã bị phát hiện. Dù được che phủ, nhưng có một loài vật có khả năng đánh hơi các hạt tươi mới rụng trong đám lá khô. Một con Sóc chuột. Kích thước nhỏ bé có nghĩa là chúng không có khả năng tích trữ mỡ để sống qua suốt mùa đông. Khi nguồn dự trữ đang ít …..thi những ngọn cây đã thả xuống những món quà. Tính toàn thời gian chính xác….nó có thể dự trữ đủ thức ăn trong các kho chứa bí mật. Sóc chuột có thể nhét 4 hạt trong các túi ở má, giúp nó có thể thu thập được 160 hạt mỗi ngày. Phải rất khó khăn mới có được một kho dự trữ thức ăn lớn. Nhưng cũng có kẻ không chịu làm việc. Một con sóc chuột lười biếng. Nó đã phát hiện kho hạt của hàng xóm và biết chúng được giấu ở đâu. Chúng quá hấp dẫn. Nhưng cũng không dễ lấy trộm đâu. Con sóc chuột này quyết tâm bảo vệ kho hạt của mình. Sóc chuột là người anh hùng của khu rừng – bởi vì dù sau bao nỗ lực đó, nó có thể sẽ quên một vài nơi cất giữ kho báu. Và vì được cất giấu dưới đất, những hạt đó sẽ có cơ hội được nảy mầm. Bất kể là kẻ thù hay là đồng minh của cây, các loài vật ở New England đã cùng nhau biến mùa Thu ở đây trở nên xinh đẹp. Và một điều chắc chắn là - cuối cùng, cả khu rừng sẽ chiến thắng. Và khi cây cối đã hoàn tất các khâu chuẩn bị cuối cùng, sự kiện đẹp đẽ nhất vẫn chưa tới.

 

Tháng Mười - Cao điểm của mùa Thu – Nhiệt độ bây giờ là 4°c

 

Khi nhiệt độ nhanh chóng hạ xuống, cây cối tăng tốc độ hút hết dưỡng chất của lá. Một hóa chất thần kỳ mới xuất hiện bên trong lá phong và lá sồi. Chất Anthocyanin đỏ. Chất này sẽ giúp nhựa cây chảy lâu hơn khi nhiệt độ hạ xuống, nên cây vẫn có thể giữ lá lại và hút cạn đến giọt đường cuối cùng. Màu đỏ và cam kết hợp lại thành màu vàng, cùng nhau, chúng khiến cho cả khu rừng rực rỡ. Từ một biển cây màu xanh lá, giờ từng cây trở nên riêng biệt. Các cây phong và sồi phủ một màu đỏ sặc sỡ. Những cây phong thì lấp lánh trong màu cam. Và chỉ trong vài tuần mỗi năm..... New England trở thành xứ sở diệu kỳ của màu sắc. Từ ngoài không gian, vẫn có thể thấy sự thay đổi màu sắc này, lan rộng cả vùng này của nước Mỹ giống như một đám cháy rừng. Quang cảnh bùng lên sặc sỡ nhưng chỉ tồn tại trong thoáng chốc. Khi cây đã hút cạn đường và dường chất trong lá, số phận của hàng tỉ chiếc lá giờ rất mong manh. Tất cả chỉ cần một cơn gió nhẹ. Đây là cơ hội cuối cùng cho kẻ thù truyền kiếp của đám lá. Sâu bướm... đang trong cuộc chạy đua với thời gian để được no bụng. Những con sâu ăn lá này vẫn kiên trì ăn khi lá vẫn đang đổi màu xung quanh chúng. Chúng ăn hết mọi thứ có thể trước khi lùi đi. Một số sâu bướm cũng đổi màu theo mùa Thu, con bướm phượng đổi sắc xanh của mùa Hè thành màu vàng. Và khi đã ăn no, nó tiếp tục bỏ lớp vỏ mới này để biến thành một con nhộng sống qua mùa đông, giống như lá, nó cũng đổi qua màu nâu. Nhiều sâu bướm khác biến đổi thành màu đỏ và cam trong mùa thu. Và khi lá cạn kiệt đến giọt đường cuối cùng, chúng trèo lên mép lá... và thực hiện một bước đi quyết định. Dưới lớp lá rụng, chúng tìm thấy nơi ẩn náu qua mùa Đông. Vào mùa xuân, chúng trồi lên thành bướm đêm và giải phóng một thế hệ sâu bướm mới vào khu rừng. Giờ là cuối tháng 10, và khu rực sặc sỡ nhất hành tinh đã úa màu. Khi những lá cây cuối cùng rụng xuống, chúng đã cung cấp cho thân cây tất cả những gì chúng có để cây sống sót.....cho tới khi một cuộc chiến mới lại bắt đầu vào tháng 6.

 

 

File đính kèm:
File Video :
Người tạo Ngày tạo Người duyệt Ngày duyệt
Nguyễn Thiện Quốc Huy 16/04/2019 14:38 Nguyễn Thiện Quốc Huy 16/04/2019 14:38
Đài phát thanh - Truyền hình Quảng Trị
Địa chỉ: 105/2 Nguyễn Trãi, Phường 1, Thành phố Đông Hà