BÀI THƠ “NHỮNG PHÚT XAO LÒNG” CỦA THUẬN HỮU.

                                                                                               ( Xuân Dũng)

   Nhà thơ Thuận Hữu sáng tác thơ  không nhiều nhưng có tác phẩm để lại dấu ấn dài lâu trong lòng công chúng văn học như bài thơ “Những phút xao lòng”.

   Có thể vợ mình xưa cũng có một người yêu
   (Người ấy gọi vợ mình là người yêu cũ)
   Cũng như mình thôi mình ngày xưa cũng thế
   Yêu một cô giờ cô ấy đã có chồng

   Mở đầu bài thơ, tác giả nói đến một nét tâm lý khá phổ biến trong đời sống vợ chồng, khi nhớ về quá khứ, khi nhớ về những mối tình trước khi hai người đến với nhau. Đây là thực tế không thể nào thay đổi, bởi vì ai cũng có quá khứ tình cảm riêng tư trước khi ván đã đóng thuyền. Nó gần như là quy luật phổ biến và không ai có tội tình gì.

  Tình yêu và tình cảm vợ chồng có một đặc điểm lớn nhất và bao trùm là sự duy nhất, chỉ một người yêu hoặc một vợ, một chồng. Loại tình cảm này không chấp nhận sự chia sẻ cho bất cứ ai, không thể có mặt người thứ hai, có vẻ rất ích kỷ, ích kỷ vô cùng, nhưng đó mới chính là tình yêu, tình vợ chồng, cực đoan và duy nhất. Nên có người đã thốt lên bằng thơ rằng : “Dẫu một phút em ngồi mơ bạn mới, rồi yêu anh cho lắm cũng bằng thừa”.

   Vậy mà ở đây, nhà thơ lại nói đến chuyện cấm kỵ nhất: những phút xao lòng, kẻ sát thủ giấu mặt luôn đe doạ tình yêu và hạnh phúc gia đình. Liệu rồi sẽ ra sao?

   Có thể vợ mình những phút mềm lòng
   Nên giấu kín những suy tư không kể về giấc mộng
   Người yêu cũ vợ mình có những điều mà mình không có được
   Cô ấy không nói ra vì sợ mình buồn

   Chuyện cũ có thể đã xa xôi theo dòng thời gian mải miết. Rồi có thể có thể có một ngàn lẻ một lý do, quá khứ tưởng chừng ngủ yên lại bỗng nhiên bị đánh thức. Đó chính là những phút xao lòng của con người ta, rất đời và rất người mà hầu như ai cũng gặp phải. Và trong hồi ức, có thể hình bóng của người yêu cũ hiện lên còn lý tưởng hơn cả trong đời thực, hơn cả người chồng đầu ấp tay gối của mình. Nhưng người vợ cũng biết không nói những điều không nên nói, khi so sánh hai người, lý do thật dễ hiểu và rất nhân văn, tế nhị: vì sợ chồng buồn.

   Mình cũng có những phút giây cảm thấy xao lòng
   Khi gặp người yêu xưa, với những điều vợ mình không có được.
   Nghĩ về cái đã qua nhiều khi như nuối tiếc
   Mình cũng chẳng nói ra vì sợ vợ buồn

   Hôn nhân khác tình yêu chính là ở điểm này, nếu tình yêu chỉ cho ta thấy hầu như chỉ có màu hồng thì ngay với những cuộc hôn nhân được xem là lý tưởng nhất vẫn có những bóng mây u ám đi qua trên bầu trời riêng của đời sống vợ chồng. Không phải bỗng dưng mà đại văn hào  Nga Lép Tônxtôi đã nói : bi kịch lớn nhất diễn ra ở buồng ngủ vợ chồng. Nói như vậy không phải quá bi quan mà là nhìn nhận đầy đủ, sâu sắc những sắc thái, cung bậc của đời sống hôn nhân, kể cả hạnh phúc và khổ đau. Người chồng trong bài thơ, nhân vật trữ tình xưng “mình” cũng như người vợ, dù là đàn ông, phái mạnh, được xem là cứng rắn hơn, vẫn không tránh khỏi những phút xao lòng, vẫn nhớ đến mối tình đã qua trước hôn nhân và cũng so sánh, như dân gian vẫn nói mộc mạc mà chí lý: lòng vả cũng như lòng sung.

   Ngỡ như câu chuyện những phút xao lòng sẽ đe doạ hạnh phúc gia đình, xâm thực đời sống vợ chồng, làm rạn nứt hôn nhân. Nhưng không, nó vẫn đi trên con đường an toàn, làm yên lòng người đọc.

   Sau những lần nghĩ đâu đâu mình thương vợ mình hơn.
   Và cảm thấy mình như người có lỗi
   (Chắc vợ mình hiểu điều mình không nói
    Cô ấy cũng thương yêu và chăm chút mình hơn)

   Lại một cảm giác cũng rất thực trong đời sống vợ chồng, sau những phút xao lòng ai cũng có và ai cũng cảm thấy mình như người có lỗi, lại càng chăm chút bạn đời của mình hơn, lại càng có trách nhiệm hơn với hạnh phúc gia đình mà cả hai đều ra sức gìn giữ và vun vén. Đó là tình cảm, lương tâm của những con người sống có trách nhiệm với nhau và có trách nhiệm với chính mình. Họ không để cho cảm giác xao lòng nhất thời cám dỗ, lôi kéo mình ra khỏi quỹ đạo an toàn. Nó chỉ như một giấc mơ ngắn ngủi, một đám mưa bóng mây thoáng qua trên bầu trời mùa hạ. Mọi chuyện quay lại như cũ, như con lắc đồng hồ dao động, như thể chưa có chuyện gì từng xảy ra.

   Mà có trách chi những phút xao lòng
   Ai cũng có một thời để yêu và một thời để nhớ
   Ai cũng có phút giây ngoài chồng ngoài vợ
   Ðừng có trách chi những phút xao lòng!

   Khổ cuối như một lời khẳng định, một lời tự thú chân thành thường không cần phải nói ra nhưng vẫn khiến người ta hết sức sẻ chia và thông cảm. Ai cũng có những phút giây như thế, cho dù đó là cuộc hôn nhân lý tưởng, tưởng rằng có một không hai cũng không nằm ngoài quy luật này. Cứ công nhận hiện thực tâm lý này (và dù có không công nhận, nó vẫn tồn tại), công nhận để thấy sự phức tạp và đáng quý của hôn nhân, của tình nghĩa vợ chồng. Đó là thông điệp đơì thường và rất đỗi nhân văn của bài thơ.

   Tác phẩm là một phát hiện đời thường mà tinh tế, lại diễn tả chân thực, không chút màu mè nên chinh phục người đọc. Bài thơ đã chạm được đến nỗi niềm sâu kín trong mỗi con người, những cảm xúc rất chân thực mà hầu hết đã hoặc sẽ trải qua. Đó cũng là quy luật tình cảm riêng tư, của cảm xúc cá nhân không thể nào khác được. Nhưng đó là cảm xúc rất người, làm phong phú thêm cuộc sống vợ chồng dù ta có muốn hay không và càng nâng giá trị, ý nghĩa cao đẹp của đời sống hôn nhân, khiến những ai đi qua thêm từng trải và trân quý những gì mình đang có, nhất là cuộc sống và hạnh phúc gia đình. Mặt hồ hạnh phúc sau những xao động nhất thời, có thể không phải trên mặt nước, mà dưới bề sâu,  lại im ắng, phẳng lặng, trở về với bình yên của tình cảm vợ chồng. Một cảm giác từng trải và nhân hậu, dành cho những gia đình và đôi lứa, dù trẻ trung hay đã bạc đầu biết sống để yêu thương.

Ngâm Thơ] Những Phút Xao Lòng - NSND Thúy Mùi - YouTube