Giai điệu quê hương 6.6.2021

Trích bài: Vẻ vè ve

PTV: KÍnh thưa Quý vị và các bạn! Mở đầu chương trình hôm nay, chúng tôi đang gửi tới Quý thính giả bài vè; Vẻ vè ve- Nói đến Vè là gắn liền với làn điệu dân ca có nhạc điệu tương đối đơn giản; người ta hát “hát vè” và cũng có thể gọi là “nói vè” hay “kể vè”. Đây là một loại hình kể chuyện bằng văn vần. Nếu các điệu hò, lý đi sâu vào nội tâm, có tính trữ tình cao, thì vè thiên về tự sự, đậm đà tính xã hội.

Trích

PTV: Thưa Quý vị và các bạn!Vè là một loại diễn xướng rất phổ biến trong sinh hoạt văn hóa dân gian thuở trước. Theo Đại Nam quốc âm tự vị, vè là chuyện khen chê có ca vần và việc sáng tác vè là việc đặt chuyện khen chê có ca vần.  Với thể thơ lục bát, song thất lục bát hoặc tứ tự (bốn chữ) vè có thể kéo dài bao nhêu cũng được. Chính vì vậy mà một bài vè có thể ngắn khoảng mười câu cũng có thể dài đến vài ngàn câu.

PTV: Có thể nói: “Vè là một dạng báo nói do dân gian sáng tác và truyền tụng rất rộng rãi nhằm phản ánh kịp thời các sự kiện trong cuộc sống hằng ngày trong xóm, ấp, địa phương, dân tộc. Nó cũng là những tri thức dân gian về tự nhiên, về đạo lý được bắt vần để đưa về các khuôn dạng ổn định, dễ thuộc, dễ nhớ”. Có lẽ vì vậy, vè thường mang một sắc thái gần gũi với lời ăn tiếng nói hằng ngày. Mặc dù gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày, nhưng không phải nói sao cũng thành vè. Để trở thành bài vè, đặc biệt là bài vè hay, thì nội dung của bài vè ngoài ý nghĩa dồi dào còn phải có vần và ngôn ngữ thích hợp.

Trích

PTV: Thưa Quý vị và các bạn! Quảng Trị là mảnh đất với kho tàng ca dao, dân ca gồm các điệu hò vè phong phú và độc đáo. Vè là một thể loại kể chuyện bằng văn vần phổ biến ở Quảng Trị, phát triển mạnh vào thế kĩ XIX. Đối với người dân Quảng Trị ngày trước, vè là loại hình âm nhạc dân gian gần gũi với đời sống của người dân lao động. .. Vè gắn liền với lao động, với sinh hoạt giải trí vui chơi, gia đình, thôn xóm…và gắn kết tâm hồn của những người dân quê Quảng Trị hiền hòa chất phác. Ông Đào Bá Vây- Thôn Đại An Khê- xã Hải Thượng, huyện HL cho rằng: 3.4.

Trích và hát

PTV: Dân ca của bất cứ miền nào trước hết cũng là tiếng ca của nghĩa tình, tiếng nói của yêu thương. Trong sinh hoạt gia đình, làng xã, lúc làm việc cũng như lúc nghỉ ngơi, khi tiếng nói của con tim đã đã ở cung bậc cao nhất, người lao dộng dùng lời ca để bày tỏ tâm tình trước cảnh vật, trước những biến diễn của cuộc đời và trao đổi tâm tình với nhau.

PTV2: Tính trữ tình, bởi vậy thấm đượm trong nội dung lẫn âm điệu của các khúc hát dân gian. Đối với mảnh đất Quảng Trị từ điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, chiến tranh và hoàn cảnh lịch sử lại gây sự mất mát trên vùng đất gian khổ này. Có lẽ vì lý do đó nên tâm tình của người dân đối với quê nghèo thật thiết tha, cảm động. Hò Vè là sản phẩm của người nông dân, phản ảnh mọi lao động  sinh hoạt với ngôn ngữ bình dân, cho thấy rõ nét mộc mạc chân chất  nhưng thắm đậm tình người của người dân Quảng trị. Anh Đỗ Minh Kỳ- CLB dân ca Quảng Trị chia sẽ:

Trích và hát

PTV: Quảng Trị là một dải đất hẹp nhưng có nhiều hệ sinh thái, nhiều khu vực nông nghiệp khác nhau, với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Do bản năng sinh tồn, người dân Quảng Trị chiến đấu và chiến thắng mọi gian nguy để tồn tại và phát triển. Góp phần vào việc giảm bớt sự căng thẳng để tạo nét hài hoà trong sinh hoạt đời thường, họ nghĩ ra những thứ để thưởng ngoạn, vui chơi dân giả.

PTV2:  Đó là những câu chuyện thần thoại, chuyện cười, những nhân vật có óc khôi hài, châm biếm, những câu ca, lời ru tiếng hát, điệu hò vè- tất cả đều mang nét đặc thù của một nền văn học dân gian Quảng Trị.  Trong đó VÈ được lưu truyền, phổ biến trong xã hội và được quần chúng đón nhận khá dễ dàng do tính chất dân dã (dễ nhớ, dễ thuộc) của thể lọai văn học này. Ông Đào Bá Vây -Thôn Đại An Khê- xã Hải Thượng, huyện HL nói thêm: 3.4

Trích

PTV: Vè là thể loại tự sự dân gian bằng văn vần, có cơ sở từ lối nói vần vè của nhân dân, chủ yếu nhằm phản ánh kịp thời và cụ thể những chuyện về người thật, việc thật ở từng địa phương, những sự kiện có ý nghĩa trong đời sống nhân dân. Người lớn đặt vè và hát vè để chế giễu tệ nạn; hay ca tụng những thành tích xây dựng làng xã, ca ngợi những người anh hùng v.v... Còn vè trẻ em thì hồn nhiên, ngộ nghĩnh, phù hợp với tính cách và thế giới quan của tuổi thơ đầy thú vị của các em.

PTV: Cũng như những khúc đồng dao, những câu hát vè - nhất là hát vè trẻ em đã góp phần quan trọng để giáo dục về nhận thức, về đạo đức, nhân cách và bồi dưỡng về trí tuệ, thể lực, thẩm mỹ; hay luyện phát âm, vốn từ vựng, hay đơn giản là giữ nhịp cho thao tác trong các trò chơi, v.v. cho các em. Cộng đồng và các ngành chức năng - nhất là ngành giáo dục, nên chăng sưu tầm và phổ biến những khúc đồng dao và những bài vè hay, có ý nghĩa cho thiếu nhi..

Trích

PTV: Chào cuối