Chương trình Giai điệu quê hương 12.6.2022- Hồn quê trong các điệu lý BTT

Trích Lý Năm Canh BTT

PTV: Thưa Quý vị và các bạn! BTT ngày trước là một vùng đất trải dài theo bờ biển, có nhiều hệ sinh thái, nhiều khu vực nông nghiệp khác nhau, không phải là một nơi dễ dàng làm ăn sinh sống, hằng ngày người dân phải đối mặt với nhiều thứ khắc nghiệt. Do bản năng sinh tồn, họ chiến đấu và chiến thắng mọi gian nguy để tồn tại và phát triển. Góp phần vào việc giảm bớt sự căng thẳng để tạo nét hài hoà trong sinh hoạt đời thường, nhân dân lao động đã nghĩ ra những hoạt động nhằm để thưởng ngoạn, vui chơi dân gian qua những câu ca, lời ru, tiếng hát, điệu hò, điệu lý,… cho thấy rõ nét chân chất mộc mạc nhưng thắm đượm tính cách con người, phản ánh những tâm tư tình cảm của người dân nơi đây.

Trích

PTV: Quý vị và các bạn vừa đến với điệu Lý Năm canh- dân ca BTT. Thưa Quý vị và các bạn! Dân ca BTT phong phú, đa dạng về làn điệu như hò, vè, hát ru; đặc biệt là các điệu lý xuất hiện khá nhiều trong sinh hoạt văn hóa dân gian. Lý BTT là những khúc hát ngắn gọn với nhịp điệu phong phú và sinh động. Lời hát của lý đa phần có vần điệu dễ nhớ nhưng khác với hò, vè ở chỗ lý mang tính nhạc (hát), trong khi hò, vè mang thuộc tính của thi ca. Các bài lý có nhịp điệu sinh động nhưng vẫn giữ sự chân chất mộc mạc, pha chút cảm giác mênh mông của hò.

Trích Lý Tử vy- Lài Tâm

PTV: Lý dựa theo nội dung có thể phân chia thành hai loại: Lý thể hiện tình cảm của con người và lý thể hiện thái độ với xã hội. Hầu hết lý ở Trị Thiên thường có nội dung thể hiện tình cảm con người, tình yêu nam nữ như các bài: Lý ngựa ô, Lý tương tư, Lý mười thương, Lý năm canh, Lý giao duyên,… Với âm điệu nhẹ nhàng trầm lắng, thiết tha, các bài lý BTT thể hiện sâu sắc tình cảm của người dân, tình cảm chứa chan và sinh động, những trăn trở, nhớ thương về quê hương, về một bạn tình đã xa cách, về những cuộc tình yêu trắc trở hay đầy hứa hẹn…

P/v: Chị Mai Ly- một người yêu mến dân ca BTT cho rằng:

Trích Lý tương tư- Tương tư khúc- Dạ Lê

PTV: Thưa Quý vị và các bạn! Lý là một điệu hát dân dã, bình dân ngắn gọn, dễ nhớ. Những điệu Lý thường sinh động về nội dung, phong phú về điệu thức và rất đa dạng về ngôn từ, mang tính đặc trưng của người nông dân mộc mạc, chất phác. Bất cứ cái gì họ gặp, họ thấy, họ biết đều có thể trở thành điệu Lý. Xuất phát từ lao động mà hình thành nên những điệu Lý, vì thế trong lúc đang lao động người ta cũng hát Lý được với nhau, lúc nghỉ ngơi cũng ngân nga các điệu Lý. Đó là cách bày tỏ tâm sự, nói lên tình cảm lạc quan, ước mơ, khát vọng của mình trước cuộc sống. Khi nghe một điệu Lý cất lên đâu đó, chúng ta như bắt gặp hình ảnh êm đềm, ngọt ngào của quê nhà với cánh đồng, bờ đê, con sông, bến nước... và các điệu lý được truyền khẩu từ người này qua người khác, vùng này qua vùng khác…

Chia sẽ về cảm nhận của mình với các điệu Lý BTT, anh Nguyễn Ngọc Chiến cho biết:

Trích P/v:

Trích Lý con sáo

PTV: Thưa Quý vị và các bạn! Dân ca BTT nói chung và các các điệu lý BTT nói riêng là tiếng nói của nhân dân lao động nên mang đậm hồn quê, mượt mà với vần điệu, lời ca giàu chất trữ tình, mang nhiều nỗi niềm hoài niệm quê hương, tình yêu, làng quê, dòng sông bến nước. Do đó các điệu lý thường khá dễ hát, dễ biểu diễn và cũng dễ đi sâu vào lòng người. Là một thể loại âm nhạc dân gian với những nét đặc trưng vốn có, lý BTT là kho tàng vô giá của một trong những làn điệu dân ca của cha ông ta cần gìn giữ và phát huy.

Trích Lý ngựa ô

PTV: Chào cuối